This is the first in a series of deeds concerning members of the Ó Maoil Riain (later Ó Mriain, Ó Riain) family of the parish of Kilpatrick, Co. Tipperary. For commentary see Nicholls, 'Gaelic landownership in Tipperary'.
MN 2
Source: TCD MS 1429 (I.6.12 [H.6.28]) no. 3 [3r])
TRANSCRIPTION
1. Ag so meid na fiach ata ag Conchubur mac Taidhg ar in Corrbaile Ichtarach o chlainn
2. Mic Chraith .i. da ba innlaoegha agus bonn agus lethmarg agus a nic ó Samhuin gu Nollaicc
3. agus is ag mac Diarmada Riaba do bi se i ngill ris sin a ceduair agus leasugha in fera
4. inn sin do nos na tire.
5. Tuilleadh [eile below] .uii. laracha graidhe do gaididir clann Meic Craith o Thaedhg mac Uilliam agus lair graidh
6. e thormach do gait o Concubur mac Thaidg ar in gra
7. sin agus i mbeth accu .ui. bliadhain .x. na[r insert]b aill leo coir na ceart do denum re Taedhg
8. na re Concubar acht iat ar coimirce annsa tir do ghnath agus in uair do gab
9. Taedhg Cuil in Chusáin mar geall re coir orrtha re na graidh fein. Concubur ar chuur [sic]
10. comairimh ar i capull fein ris na se bliadhain .x. do bi sí in eacmais gan coir dho dhenum
11. ris agus se loliacha agus .iiii. xxit do comairem innte agus in Corrbaile Uachtarach ag Conchu
12. bur arna cclaca a comhghell ris in Corrbaile Ichtarach mar gell re coir [word erased] ó chl
13. ainn Meic Craith Tuilleadh eile x mba innlaoegha [na Feile Bride above] ag Conchubur agus ag Seaan leth um leth ar trian
14. in ferainn do bain Domnall mac Taidhg do clainn Meic Craith trid in graid rucudur uaighe
15. Tuilleadh eile tri ba indlaoegha [o Feile Sin Seaain co Lunusa above] ar trian na Ceapaidhe Duibe [agus i Daire agus na Motharach below] ag Concubur agus ag Seaan, agus bó
16. dibsin ag Seaan agus da ba ag Conchubhar.
17. Tuilleadh aile dha marg ag Conchubur ar cuit chlainni Meic Craith dona Brecacha i fiadnaise Domnaill
18. Duib agus Padin maor agus is e i [sic] cunnradh air sin da fhat do beathdaois na Brecacha gan trebadh
19. se bairr aige orrtha tar eis i mbrisdi agus da cuirthai gainaibh orrtha tri bairr
20. tar eisi sin orrtha i fiadnaise na deis cedna agus iat saoer slan aige agus .xx. scillinn
21. ar cuit Tadg [meic Uilliam below] dona Brecacha
NORMALISED TEXT
Ag so méid na bhfiach atá ag Conchubhar mac Taidhg ar an Chorrbhaile Íochtarach ó chlainn Meic Chraith .i. dhá bha ionnlaogha agus bonn agus leathmharg, agus a n-íoc ó Shamhain go Nodlaig (agus is ag mac Diarmada Riabhaigh do bhí sé i ngioll ris sin) i gcéaduair agus leasughadh an fhearainn sin de nós na tíre.
Tuilleadh eile: seacht láracha graighe do ghaideadar clann Mheic Craith ó Thadhg mac Uilliam, agus láir ghraighe thorbhach do ghaid ó Conchubhar mac Thaidhg ar an ghraigh sin, agus a mbeith acu sé bhliadhain déag nárbh áil leó cóir ná ceart do dhéanamh re Tadhg ná re Conchubhar, acht iad ar coimirce annsa tír de ghnáth. Agus an uair do ghabh Tadhg Cúil an Chusáin mar gheall re cóir ortha rena ghraigh féin, Conchubhur ar chur comháirimh ar a chapall féin risna sé bhliadhain déag do bhí sí in éagmhais gan chóir dho dhéanamh ris, agus sé loilgheacha agus ceithre fichid do chomháireamh innte; agus an Corrbhaile Uachtarach ag Conchubhar arna ghlacadh i gcomhgheall risin Chorrbhaile Íochtarach mar gheall re cóir ó chlainn Mheic Craith.
Tuilleadh eile: deich mba ionnlaogha na Féile Brighde ag Conchubhar agus ag Seaán leath um leath ar trian an fhearainn do bhain Domhnall mac Taidhg do chlainn Mheic Craith tríd an ghraigh rugadar uaidhe.
Tuilleadh eile: trí bha ionnlaogha ó Fhéile San Seaáin go Lughnusa ar trian Na Ceapaighe Duibhe agus An Daire agus Na Motharach ag Conchubhar agus ag Seaán, agus bó díbhsin ag Seaán agus dhá bha ag Conchubhar.
Tuilleadh aile: dhá mharg ag Conchubhar ar cuid chlainne Meic Craith dona Breacacha i bhfiadhnaise Dhomnaill Dhuibh agus Páidín maor. Agus is é an cunnradh air sin dá fhad do bheathdaois na Breacacha gan treabhadh, sé bhairr aige orrtha tar éis a mbrisde; agus dá gcuirthí gaineamh orrtha, trí bhairr tar éise sin ortha i bhfiadhnaise na deise céadna agus iad saor slán aige, agus fiche scilling ar cuid Taidhg mheic Uilliam dena Breacacha.
TRANSLATION
This is the amount of the debts on Corrbhaile Íochtarach owed to Conchubhar son of Tadhg by the sons of Mac Craith, that is, two in-calf cows and a groat and half a mark, and that to be rendered between the Feast of All Saints and Christmas Day (and it is with the son of Diarmaid Riabhach that it [sc. Corrbhaile Íochtarach] was pledged for that [amount] initially), and that land to be cultivated in accordance with the custom of the country.
Further: seven brood mares were stolen by the sons of Mac Craith from Tadhg son of Uilliam, and a valuable brood mare was stolen from Conchubhar son of Tadhg amongst that stud. And they had them for sixteen years during which they would render neither right nor justice to Tadhg or Conchubhar, but they [sc. clann Mheic Craith] were constantly under protection in the country; and when Tadhg seized Cúil an Chusáin as security for obtaining justice against them in the matter of his own stud, Conchubhar assessed his own horse for the sixteen years he was without it and uncompensated, and assessed it at six and four-score milch-cows; and Conchubhar took Corrbhaile Uachtarach as joint security with Corrbhaile Íochtarach, as security for compensation from the sons of Mac Craith.
Further: ten cows, in-calf since St Brighid's Day, are due to Conchubhar and Seán respectively, for a third of the land Domhnall son of Tadhg seized from the sons of Mac Craith on account of the stud they carried off from him.
Further: Conchubhar and Seán are due three cows, in-calf between the Feast of St John and Lughnasa, for the third part of Ceapach Dhubh and of An Daire and of Na Motharaigh; one of these cows to Seán and two to Conchubhar.
Further: Conchubhar is owed two marks on the share of the sons of Mac Craith of Na Breacacha, as witness Domhnall Dubh and Páidín the steward. And their agreement on that is, that no matter how long Na Breacacha remains unploughed, he should have six crops from it after they have been ploughed, and should sand be put on them, three [further] crops after that, as witness the same two persons, and that he should have them free and in full; and he is to get twenty shillings from the share of Tadhg son of Uilliam of Na Breacacha.
NOTES
2. bonn agus lethmarg A groat and half a mark = 7 shillings. (One groat = 4 pennies (4 d.). One mark = 13 s. 4 d., that is two-thirds of a pound (20 shillings or 240 pence), and half a mark = 6 s. 8 d.)
3. mac Diarmada Riaba Identified as Pilip mac Diarmada in the closely-related Deed 1a.
6. thormach This is taken here to be for thorbhach 'beneficial'; Mac Niocaill translates 'in-calf', apparently taking thormach as thorrach.
10-11. gan coir dho dhenum ris 'uncompensated', literally 'without justice being done to him'.
14. Domnall mac Taidhg The implication here is that Domhnall mac Taidhg is deceased. This dates the document to pre-1587, by which time, as is clear from Deed 4 where Domhnall's sons are mentioned, he was dead.
19. da cuirthai gainaibh orrtha That is, should the land be manured with lime sand or lime gravel, the land will be improved, entitling Conchubhar to extra crops.