DZIESŁAW
HISTORIA
Wieś
położona na bezleśnym, płaskim terenie w odległości około 8 km
na południowy zachód od Chobieni. Pobytu pierwszych ludzi i
osadnictwa w okolicach Dziesławia można hipotetycznie dopatrywać
się we wczesnym okresie epoki żelaza tzw. halsztackim (700 – 400
r. p.n.e.). Świadczą o tym luźne znaleziska pojedynczych
przedmiotów, cmentarzyska i pozostałości osad z tego okresu,
zlokalizowane w sąsiednich miejscowościach: Toszowicach, Tymowej i
Olszanach. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1218 roku i zawiera łacińską
nazwę osady Villa Tyslinii. Trudno dziś osądzić czy pod zapisem
łacińskim kryje się nazwa polska czy niemiecka. W późniejszych
dokumentach występuje jako Villa Thesselini (1235),Dyslow (1310),
Dislow (1314), Diesselow, Dysselow (1331), Duslow (1580),
Deuchslawiense (1687/88), Deischlau (od 1736 do 1945 r.). Etymologia
tej nazwy wskazuje, że należy ona do grupy nazw patronimicznych, a
więc takich, które pochodzą od imienia bądź przezwiska jej
założyciela czy też przywódcy miejscowej społeczności. W tym
przypadku nazwę osady można odnieść do Hermana von Deisslau
(Dziesław?). Według tradycji był on w 1310 roku fundatorem
miejscowego kościoła, który w 1376 roku uzyskał uprawnienia
parafialne. W ciągu stuleci zmieniali się właściciele
miejscowości. Wśród nich występują przedstawiciele takich rodów
jak: von Tschammer, von Braun, von Kottwitz i von Kretschmer.
Najstarszym znanym właścicielem miejscowych dóbr był zmarły w
1588 roku Georg von Braun. W 1653 roku Dziesławiem zarządza Georg
von Langenau. W rękach tego rodu wieś pozostaje do początku XIX
wieku, kiedy to majątek wraz z miejscowością nabywa rodzina von
Schkopp. Następnie od 1827 roku krótko przebywa tu rodzina von
Teichmann, od których w 1856 roku cały majątek nabywa wspomniany
już radca Metscher.
ZABYTKI
Do
współczesnych nam czasów zachowały się dwa obiekty o charakterze
zabytkowo – historycznym. Pierwszym z nich jest wspomniany kościół
(obecnie filialny) p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
Drugim są ruiny barokowego pałacu.
KOŚCIÓŁ
WNIEBOWZIĘCIA
NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY
Obecna
bryła świątyni pochodzi z okresu jej przebudowy w 1865 roku przez
radcę urzędowego Emila Metschera. Jest to gotycka, jednonawowa
budowla wzniesiona około 1376 roku, orientowana z wyodrębnionym,
pięciobocznym prezbiterium wzmocnionym przyporami od strony
wschodniej. Do części nawowej od strony północnej przylega
zakrystia, dobudowana w 1755 roku. Zaś od południa niewielka,
prostokątna kruchta. Fasadę zachodnią zamyka czworoboczna wieża
dzwonnicy, która w górnej części przechodzi w oktagon (ośmiobok)
zwieńczony ostrosłupowym hełmem krytym blachą. Okna i portale
części nawowej i prezbiterium są o wykroju ostrołukowym,
pozostałe o wykroju pełnym lub prostokątne. Strop nad nawą główną
jest drewniany, kasetonowy, a prezbiterium i kruchta zwieńczone są
sklepieniami gwiaździstymi. Całość przykryta jest dwuspadowymi
dachami ceramicznymi. W zewnętrznych murach zachowało się kilka
epitafiów z XVI i XVII wieku. Wewnątrz świątyni na uwagę
zasługuje barokowy ołtarz i prospekt organowy oraz kamienna
chrzcielnica. W kościele są przechowywane dary króla Jana III
Sobieskiego dla kościoła
w Rudkach (obecnie na Ukrainie), a
które zostały przywiezione przez repatriantów po zakończeniu II
Wojny Światowej). Szczególnie cenny jest zegar tarczowy z XVII
wieku, wyeksponowany na południowej ścianie prezbiterium.
RUINY
BAROKOWEGO PAŁACU
Drugim
zachowanym częściowo obiektem są ruiny barokowego zespołu
pałacowo – parkowego. Powstał on w pierwszej ćwierci XVIII wieku
z inicjatywy ówczesnych właścicieli Dziesławia, Hansa Albrechta
von Langenau i jego żony Christine Charlotte z domu von Mudrach.
Autorem projektu rezydencji był znakomity śląski architekt Martin
Frantz.
Pałac
wzniesiono na planie prostokąta z silnie wysuniętymi ryzalitami
bocznymi w stronę reprezentacyjnego, kolistego dziedzińca, do
którego, od strony południowej, prowadził główny podjazd,
zamknięty dwoma bogato zdobionymi bramami. Jest to budowla
trzytraktowa, dwukondygnacjowa, przykryta dziś prawie kompletnie
zniszczonym, ceramicznym dachem mansardowym z lukarnami. Całość
charakteryzuje się bogatym wystrojem i formą detali
architektonicznych jak: pilastry, gzymsy, obdasznice i łęki
zamykające okna parteru. Portal wejściowy akcentowany jest balkonem
i półkolistym tympanonem z bardzo bogato dekorowanymi kartuszami
herbowymi. Również wnętrza pałacu z reprezentacyjną, dwubiegową
klatką schodową zachowały częściowo bogaty wystrój i pierwotne
sklepienie kolebkowe. Od strony północnej do pałacu przylega park
romantyczny, znacznie powiększony i przekształcony przez następnego
właściciela rezydencji, którym w roku 1856 został radca Metscher.
W czasie działań wojennych w 1945 roku cały obiekt uległ znacznym
uszkodzeniom i od tego czasu popada w ruinę. Rozebrano oficyny
flankujące niegdyś reprezentacyjny dziedziniec, a ze współczesnej
pałacowi oranżerii, zwieńczonej ażurową balustradą i ozdobnymi
wazonami, pozostał niewielki, zrujnowany fragment. W stosunkowo
niezłym stanie zachował się park, a zwłaszcza jego centralna
polana z widocznymi jeszcze śladami parkowych dróżek. W parku
wyróżniają się pomnikowe lipy, wiązy i dęby, liczące sobie
ponad 200 lat.