VI-29 Samuel de Lange

Biografische aantekeningen

Samuel de Lange senior (Rotterdam, 9 juni 1811 – Rotterdam, 15 mei 1884)

Organist, stadsbeiaardier, muziekdocent en componist.

Gehuwd met Johanna Molijn. Uit dit huwelijk werden, behalve een doodgeboren zoontje, zes zoons en drie dochters geboren, waarvan drie zoons en een dochter op jonge leeftijd overleden. Na het overlijden van Johanna Molijn hertrouwd met Jacoba Molijn.

Musici van naam en faam.

Een groot deel van de 19e eeuw was de naam De Lange een begrip in het Rotterdamse muziekleven. Samuel de Lange senior was een gezien musicus in Rotterdam en ook internationaal had hij een goede naam. De Lange sr. werkte als muziekleraar en organist van onder meer de Laurenskerk. Bovendien was hij stadsbeiaardier en medefirmant van de firma Rijken & De Lange. Ook zullen de carrières van zijn drie zoons, maar met name die van Samuel jr. en Daniël, bij de Rotterdammers tot de verbeelding hebben gesproken.

Stadsbeiaardier van Rotterdam, Rijken & De Lange

Vanaf zijn tiende jaar was Samuel de Lange (sr.) een aantal jaren in de leer bij de toen bekende orgelbouwer J. Reichner, die in Rotterdam was gevestigd. Wanneer De Lange precies met zijn muziekstudie begon is niet helemaal duidelijk, maar tot zijn leraren behoorden H.F. Pruys (orgel), J.B. Bremer sr. (orgel en piano), W.C. Mühlenfeldt (piano) en C.F. Hommert (theorie). Zij waren allemaal musici van naam die zich op een of andere wijze in het Rotterdamse muziekleven onderscheidden. Nadat De Lange een paar jaar hulporganist was geweest van de Lutherse Kerk, werd hij in 1833 benoemd tot organist van de Waalse Kerk in de Hoogstraat, in 1854 van de Zuiderkerk aan de Glashaven en in 1864 van de Grote of St-Laurenskerk.

Vanaf 1830, tot aan zijn overlijden in 1884, was De Lange ook stadsbeiaardier. Op dinsdag en zaterdag speelde hij steevast een uur op het carillon van de toren van de Laurenskerk en op donderdag op dat van het Stadhuis. Ook bij bijzondere gelegenheden strooide hij zijn klanken uit over de stad. Elke twee maanden moest hij de ton van beide torens ‘versteken’, zodat er bij de uurslagen telkens andere melodieën weerklonken. Hij werkte daarnaast als leraar aan de muziekschool van Toonkunst.

Vanaf 1840 was zijn naam verbonden met die van de Jan en George Rijken. Samen met hen vormde hij de firma Rijken & De Lange, een pianohandel die tot op de dag van vandaag in Rotterdam is gevestigd. Van deze verbintenis is onder andere bekend dat De Lange het kapitaal voor de firma fourneerde. Het bedrijf was bovendien in zijn woonhuis aan de Lombardstraat gevestigd. Na het overlijden van De Lange sr. in 1884 werd de familie door de Rijkens uitgekocht.

Organist van de Laurenskerk, componist

Samuel de Lange sr. moet een organist van kaliber geweest zijn. Bij elke benoeming was hij er in positie op vooruitgegaan. Toen hij in 1864 werd benoemd tot organist van de Laurenskerk werd er zelfs geen vergelijkend examen gehouden. Er was dus geen enkele twijfel over zijn grote gaven en kwaliteiten. ‘s Zondags speelde hij (in ‘zijn’ Laurenskerk) vier kerkdiensten, en verder waren in de week nog twee avonddiensten, naast huwelijken en begrafenissen waarbij zijn orgelspel verlangd werd.

’s Zomers was er elke 14 dagen een orgelconcert, vanaf begin juni tot september, soms op woensdag, soms op vrijdag, maar steeds ’s middags om twee uur. Meermalen valt in berichten te lezen dat deze concerten, op voor ons ongebruikelijke tijden, goed werden bezocht. Hij speelde veel werken van Bach, Händel, Liszt (in die tijd nogal vooruitstrevend), Mendelssohn en Schumann. Behalve originele orgelmuziek kwamen er ook veel fragmenten uit orkestwerken, aria’s uit oratoria en pianostukken op zijn programma’s voor, geheel conform de gewoonte in die tijd. Van tijd tot tijd speelde hij orgelstukken van oude 16de en 17de meesters: Frescobaldi, Muffat en Speth. Verder werd hij geïnspireerd – stellig mede door het schitterende orgel in de Laurenskerk – tot het schrijven van composities, waaronder vier sonates, die sterk naar Mendelssohn gemodelleerd zijn en ook tegenwoordig nog regelmatig worden uitgevoerd.

Bach, de Orde van de Eikenkroon

In 1870 was hij initiatiefnemer van de Bach-vereeniging, die toen in Rotterdam werd opgericht. Aan zijn zoons had hij in hun muzikale opvoeding veel nadruk gelegd op het belang van de composities van Bach. Zowel Samuel junior als Daniël hebben hun hele leven bijgedragen aan de verspreiding van de muziek van Bach en stonden – als dirigenten – aan de wieg van bijvoorbeeld de Matthäus Passion-traditie.

In 1877 was De Lange senior vijftig jaar organist en de vele blijken van waardering die hij bij deze gelegenheid ontving, geven aan hoe gezien hij in Rotterdam was. Koning Willem III benoemde hem, op voordracht van de hervormde Rotterdamse organisten, tot Ridder in de Orde van de Eikenkroon.

In 1883 moest hij zich, vanwege zijn afnemende gezondheid, bij het geven van concerten in de Laurenskerk laten bijstaan door zijn collega’s. De dan twintigjarige George Rijken, zoon van Jan Rijken van de pianofirma, krijgt meer dan eens het verzoek om kerkdiensten voor hem waar te nemen. Op 15 mei 1884 overleed Samuel de Lange.

Oeuvre

Samuel de Lange sr. liet een bescheiden hoeveelheid composities na, waarin zijn vier orgelsonates een belangrijke plaats innemen. Naast orgelwerken schreef hij o.a. pianowerken, liederen en koormuziek. Het idioom waarin hij componeerde is romantisch. De invloed van Felix Mendelssohn Bartholdy op zijn schrijfstijl is onmiskenbaar.

bron: Stichting De Lange

LANGE (Samuel de), geb. 9 Juni 1811 te Rotterdam, overl. aldaar 15 Mei 1884, was een zoon van Samuel de Lange en Alida Bergers. Hij ontving muziekonderwijs van Bremer en Mühlenfeldt en werd in 1827 aangesteld tot organist der Fransche kerk; daarna bespeelde hij het orgel in de Zuiderkerk en van 1864 tot zijn dood nam hij deze betrekking waar in de Groote kerk. Tevens was hij stadsklokkenist, welke functie pas na zijn dood gescheiden is van het organistschap. Sinds 1844 was hij ook leeraar voor koorzang en orgel aan de nieuw opgerichte muziekschool der Mij. tot bevordering der Toonkunst. Hij wordt een verdienstelijk componist genoemd van werken voor piano en orgel, één- en meerstemmige liederen en een koorzangmethode. Hij was 15 Aug. 1838 te Rotterdam gehuwd met Johanna Molijn. Zijn zonen Samuel en Daniël hebben als musici grooten naam verworven.Zie: Melchior Woordenb. der Toonk.; Sibmacher Zijnen, Rotterdam in den loop der eeuwen IIIde ged. 7; Caecilia 1884, 107; Viotta Toonk. afl. 6; Elsevier XX, 527. Moquette

Bron: Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, dl 3, kol. 738

Er is ook een necrologie: Caecilia; algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland jrg 41, 1884, no 12/13, 15-05-1884. Geraadpleegd op Delpher op 16-02-2016,. Zie ook: Caecilia; algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland jrg 34, 1877, no 22, 15-11-1877. Geraadpleegd op Delpher op 16-02-2016

Bronnen

* 1811, 16-6: FamilySearch [DTB Rotterdam dopen 1811]; gedoopt 19-6-1811 Zoon, Samuel, geb 9 Juni; ouders: Samuel de Lange & Alida Berges, Waschbleeklaan S 215; get: Geertruijda van Galen

* 1814, 28-5: [BSGeboorten Rotterdam 1814 129]: op 28 mei verscheen Daniel Molijn, 33, winkelier, Hoogstraat L266/275, doet aangifte van Johanna, geb. 27 mei, waarvan Maria de Klerck moeder is. Get: Abraham Wolfferts, 30, rijksbediende, Goudschewagenstraat, en Laurens de Ligt, 51, tabakskerver, Goudscheweg 91.

* 1822, 11-3: [BSGeboorten Rotterdam 1822 f. 105, acte 513]: Verschenen Francina Josina Eijs, vrouw van Cornelis Samuel Weijmans, vroedvrouw, verklaart dat op 10-3 in de Hoogstraat L 275 is geboren een meisje Jacoba Maria, uit Maria de Klerck, huisvrouw van Daniel Molijn, wonende beiden Hoogstraat L 275. Getuigen: Dirk Arnold Berg, commies, 41 jaar en Willem van Aalst, sergeant, 31.

* 1838, 15-8: Digitale Stamboom Rotterdam [scans huwelijksbijlagen]: (1) : voorblad. Samuel de Lange, 27 jaar, organist en klokkenis, tans nog in dienstbetrekking tot de Tweede Afdeeling Mobiele Schutterij dezer provincie, meerderjarige zoon van Samuel de Lange, hovenier, en Alida Berges, alle wonende in deze gemeente (i.m.: Waschbleeklaan), en Johanna Molijn, oud 24 jaar, particuliere, dochter van Daniel Molijn, Fijnstoker, en van Maria de Klerck, alle in deze gemeente mede woonachtig (i.m.: Schoutslaan), gepubliceerd den 5 en 12 Augustus 1838, Getr 15 aug 1838. No. 386; (2) 2. Afdeeling Mobile Schutterij. Toestemming om te huwen. De majoor commanderende de voornoemde Afdeeling verleend bij deze deszelfs toestemming aan den Flankeur Samuel de Lange van de 4. Kompagnie 1. Bataillon derzelfde Afdeeling om zich in den huwelijken Staat te begeven en mitsdien dat hetzelve huwelijk overeenkomstig de bestaand wetten worde gesolemniseerd en voltrokken. Garnizoen Delft, 26 juli 1838. De majoor voornoemd.; (3) Extract doopregister Ned Geref. gemeente Rotterdam: geboren 9-6-1811 Samuel, zoon van Samuel de Lange en Alida Bergers.; (4) Militiecertificaat. Signalement lengte 1 el, 6 palm, 3 duim, ovaal gezicht, rond voorhoofd, bruine ogen, ordinaire neus en mond, blond haar en wenkbrauwen, geen merkbare tekenen. (5) Extract geboorteregister Rotterdam 27-5-1814 is geboren Johanna Molijn.

* 1845, 8-7: FamilySearch [BS Rotterdam geboorten acte 1689]: verschenen Samuel de Lange, muziekmeester, 34 jaar, Binnenweg S 184 heeft verklaard dat op 7 juli is geboren een jongetje uit hem en zijn huisvrouw Johanna Molijn, genaamd Jacobus François Adriaan.

* 1846, 22-9: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden acte 2153]: verschenen Samuel de Lange, organist, Binnenweg 15-393, vader, en een commies, verklaren dat op 20 januari in het ouderlijk huis is overleden Jacobus Francois Adriaan de Lange, oud een jaar, twee maanden en dertien dagen, zoon van Samuel de Lange, muziekonderwijzer, en van Johanna Molijn, beide wonende alhier.

* 1846, 22-9: Rotterdamse Courant: Rotterdam, den 20 september 1846: Heden overleed onze jongste Lieveling, Jacobus François Adriaan, ruim 14 maanden oud. S. de Lange, J. De Lange, Molijn.

* 1847, 25-1: FamilySearch [BS Rotterdam geboorten acte 210]: verschenen Samuel de Lange, organist, 35 jaar, Binnenweg 15-393 heeft verklaard dat op 23 januari is geboren een jongetje uit hem en zijn huisvrouw Johanna Molijn, genaamd Hendrik Marie Adriaan.

* 1849, 19-9: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden acte 3668]: verschenen Samuel de Lange, organist, 38, Binnenweg 15-394, vader, en een commies, verklaren dat op 18 september in het ouderlijk huis is overleden Hendrik Marie Adriaan de Lange, oud 2 jaar en acht maanden, zoon van Samuel de Lange en van Johanna Molijn, beide wonende alhier.

* 1849, 21-10: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden acte 3941]: verschenen Samuel de Lange, organist, Binnenweg 15-394, vader, en een commies, verklaren dat op 21 oktober in het ouderlijk huis een jongetje is geboren uit Johanna Molijn, dat als levenloos is aangegeven.

* 1851: 26-5: FamilySearch [BS Rotterdam geboorten acte 1550]: verschenen Samuel de Lange, organist en klokkenist, 40 jaar, Binnenweg 15-394 heeft verklaard dat op 25 mei is geboren een jongetje uit hem en zijn huisvrouw Johanna Molijn, genaamd Johannes Wilhelmus.

* 1852, 22-3: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden acte 747]: verschenen Samuel de Lange, muziekonderwijzer, Binnenweg 15-394, vader, en een commies, verklaren dat op 21 maart in het ouderlijk huis is overleden Johannes Wilhelmus de Lange, oud tien maanden, zoon van Samuel de Lange, muziekonderwijzer, en van Johanna Molijn, beide wonende alhier.

* 1856, 11-1: FamilySearch [BS Rotterdam geboorten acte 115]: verschenen Simon Johannes Wilhelmus de Lange, heel- en vroedmeester, 41 jaar, woont Kleine Draaibrug 11-7, verklaart dat geboren is op 10 januari in de Lommertstraat 8-138 een meisje, uit Johanna Molijn, huisvrouw van Samuel de Lange, muziekmeester, zijnde door afwezenheid buiten de stad verhinderd zelf aangifte te doen, genaamd Maria

* 1856, 15-1: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden acte 100]: verschenen twee bedienden, verklaren dat op 13 januari in het huis Lommertstraat 13-138 is overleden Maria de Lange, oud drie dagen, dochter van Samuel de Lange, muziekmeester, en van Johanna Molijn, beide wonende alhier.

* 1871, 25-10: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden 1871, acte 5190]: Twee bedienden, bekenden van de overledeene, verklaren dat op 23-10 in het huis Lommertstraat 8-38 is overleden Johanna Molijn, 57 jaar en 5 maanden oud, huisvrouw van Samuel de Lange, geboren en wonende alhier, dochter van Daniel Molijn en Maria de Klerck, beide alhier overleden.

* 1874, 9-4: FamilySearch [BS Rotterdamhuwelijksbijlagen 1874 acte nr 265]: voorblad: f 2,-; 1,09; 15,-: fl 18,09 bet. nr 224 van het register van huwelijksaangiften. 9 juli 1811 Samuel de Lange, oud 62 Jaren, van beroep muziekmeester, geboren en wonende alhier, weduwnaar van Johanna Molijn, meerderjarige zoon van Samuel de Lange en Alida Berges, beide overleden, Lombardstraat wijk - nr 51; in marge: 23 oct 1871 Rotterdam. 3 f 351. & 10 mei 1822 Jacoba Maria Molijn, oud 52 jaren, zonder beroep, geb. en won. alhier, meerderjarige dochter van Daniel Molijn en Maria de Klerck, beide overleden, Lombardstraat nr 51. 4 f 277. Afgekondigd den 29 maart en 5 april. nr 265 van het Register der huwelijken. Gehuwd den 9 april 1874. bruidegom 1 minderj kind. Dispensatie. trouwen donderdagmorgen 11 uur. (2) uittreksel doopregister Samuel de Lange; (3) Uittreksel overlijdenregister 1871: overlijden van Johanna Molijn op 23 october; (4) uittreksel geboorteregister 1822: geboren Jacoba Maria Molijn; (5) Kopie van het koninklijk besluit om dispensatie te geven voor het huwelijk met de zuster van de overleden vrouw.

* 1884, 17-5: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden 1884, acte 1970]: verschenen twee bedienaren die verklaren dat op 15 mei in het huis aan de Eerste Lombardstraat is overleden Samuel de Lange, 72 jaar, toonkunstenaar, eerder weduwnaar van Johanna Molijn, en laatst echtgenoot van Jacoba Maria Molijn, zoon van Samuel de Lange en Alida Berges, beide alhier overleden.

* 1884, 20-8: FamilySearch [BS Rotterdam overlijden 1884, acte 3293]: verschenen twee bedienaren die verklaren dat op 18 aug aan het huis aan de Feijenoordsche Dijk is overleden Jacoba Maria Molijn, 62 jaar, wed. Samuel de Lange, zonder beroep, dr.v. Daniel Molijn en Maria de Clerck, beide alhier overleden.

Discussie / openstaande vragen