X-309 Van der Monde, Anthony

biografische aantekeningen

In 1722 en 1723 is Anthony van der Monde, vaak samen met zijn broer Jacob, geregeld getuige in het kantoor van notaris Cornelis Hoet, en één keer bij notaris B. van Heumen.

kind 2: Nicolaas van der Monde

bron: https://velehanden.nl/berichten/tips/bekijk/project/ja_ik_wil/id/35464

Toevallig kwam ik op een scan uit 1785 een echtpaar tegen dat in mijn eigen genealogisch onderzoek figureert. De bruidegom, Nicolaas van der Monde, is een broer van een van mijn (5x-bet)overgrootvaders (de Gosuinus die als getuige optreedt). Onder meer dankzij het feit dat dit paar veelvuldig voorkomt in de Utrechtse notariële archieven, kan ik iets meer over hen vertellen.

Nicolaas van der Monde (1734-1805) was de zoon van een Utrechtse chirurgijn en apotheker. Zijn beide ouders behoorden tot de gegoede burgerij, maar hij trouwt in in een nog rijkere, doopsgezinde familie. Zijn vrouw Christina Outman Wessens (1747-1816) is 10 jaar ouder dan hij (op de huwelijksakte smokkelt ze er vier jaar vanaf) en ouderloos. Het huwelijk levert Nicolaas naast geld ook meer maatschappelijke status op, die blijkt uit zijn benoeming tot kanunnik van het Domkapittel. Dat lijkt wellicht een wat merkwaardige functie voor een 18e-eeuwse protestant. Maar niet in Utrecht. Na het protestant worden van de Domkerk bleef het Domkapittel nog heel lang voortbestaan als vermogensbeheerder en als onderdeel van de Staten van Utrecht, nu met protestanten als leden. Het was een lucratief en prestigieus ambt. In 1811 hief keizer Napoleon de Utrechtse kapittels op zodat de Dom en alle overige bezittingen van het Domkapittel aan het Rijk vervielen.

Het testament van de vermogende Christina en de daaropvolgende codicil bieden een mooi kijkje op de manier waarop een rijke en in Utrechtse stedelijke en kerkelijke kringen vermoedelijk aanzienlijke dame haar (aangetrouwde) familieleden probeert naar haar hand te zetten. Op 24 juni 1800 maakt Christina een testament. Haar zuster is haar hoofderfgename, maar daarnaast bepaalt ze een aantal aanzienlijke legaten.

Daarin schenkt ze haar zwager Gosuinus van der Monde en diens zoon Anthonie Johannes 7000 gulden. Anthonie is een protegé van Christina's man. Nicolaas heeft er voor gezorgd dat Anthonie bij Nicolaas' zwager Marmé een opleiding kon krijgen tot graveur bij de Munt. Het is interessant dat Christina Anthonie betitelt als 'haar neef' terwijl ze in alle andere gevallen spreekt van 'behuwd' neef of nicht.

De dochter van Gosuinus, Jacoba, krijgt heel wat minder dan haar broer: 1000 gulden, maar daarnaast ook het gouden zakhorloge van haar tante.

Een andere favoriet is behuwd neef Nicolaas van der Monde, zoon van Christina’s andere zwager Jacobus van der Monde. [N.B. hij is de bekende Nicolaas van der Monde waarnaar in Utrecht een straat is genoemd.] Ook Nicolaas krijgt 1000 gulden; zijn oudere broer Jacob Anthonij krijgt niks, tenzij Nicolaas eerder doodgaat dan tante Christina, in welk geval Jacob de 1000 gulden krijgt.

In 1801 hebben bepaalde familieleden suikertante-lief blijkbaar ernstig teleurgesteld. In een codicil van 5 maart van dat jaar worden “om haar mooverende redenen” de legaten van 1000 gulden aan nicht Jacoba en neef Nicolaas ingetrokken. Jacoba wordt afgescheept met 100 gulden en Nicolaas krijgt helemaal niets meer, alleen als aandenken het gouden horloge. Waren ze niet vaak genoeg op bezoek geweest? Spraken ze teveel tegen? Hadden ze een zondag de kerk overgeslagen? We zullen het wel nooit weten.

Overigens doet de dubbele naam een aanzienlijk hogere afkomst vermoeden voor Christina dan gerechtvaardigd is; het is gewoon een combinatie van de achternamen van haar beide ouders. De Wessens zijn een Amsterdamse doopsgezinde familie; Christina's overgrootvader was grutter. Kruideniers met kapsones, dus.

bronnen

* 1706, 13-11: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen: DTB Weesp GAW135 [p.66]: 13 dito is gedoopt Anthonij waar van de [vader] is Gosen van der Monder de moeder Harmijntie ter ter Schiphorst, de getuigen Grietie van der Monder.

* 1719, 19-5: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a002 akte 59-1]: Gerrit Aldertse van Rijp, wonende als provenier in het Bartholomei Gasthuis in Utrecht, herroept zijn eerdere testamenten, m.n. die van 24-4-1682 nots Jacob de Winter in Amsterdam. Hij deelt legaten uit aan zijn nichten Sara en Hillegunda Vos, dochters van wijlen Gerrit Vos, wonende in het Burgerweeshuis van Amsterdam; aan Nicolaas Ostie den jongen; aan de diaconie van de Gereformeerde kerk in Utrecht; hij benoemt tot erfgenaam (over de na te noemen goederen...) Nicolaas Ostie den Ouden (o.a. een losrente te Haarlem op naam van de onmondige kinderen van Allard Gerritse van de Rijpe uit 1657 en het huis in de Potterstraat in utrecht waar Osti d.O. nu in woont) en Cornelia Ostie, dochter van Nicolaas Ostie de jonge: een obligatie van fl 500,- (etc), een lijf- en losrenteobligatie van fl 300 (etc) en een lijf- en losrenteobligatie van fl 250,- (etc.); en Jan Ostie Kuijper, wonende buiten de Weerdpoort, krijgt ook drie obligaties; en Adriana van den Bos, huisvrouw van Hendrik de Bruijn, grutter te Utrecht, krijgt ook drie obligaties. Als één van dezen eerder mocht komen te overlijden dan Gerrit van Rijp, dan vervalt dat erfdeel aan de diaconie van de gereformeerde kerk in Utrecht. De vier genoemde Erfgnenamen erven ook samen alle rest van de nalatenschap: goud, zilver, boeken etc, wat er na aftrek van de schulden overblijft. Tot voogd over minderjarige erfgenamen benoemt hij Nicolaas Ostie den ouden.

* 1722, 10-6: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a3, akte 21]: Gerrit Aldertse van Rijp, wonende als provenier in het Bartholomei Gasthuis in Utrecht,en nog redelijk gezond, bevestigt het testament van 19-5-1719, maar breidt het uit. Nicolaas Ostie de oude, of bij zijn vooroverlijden zijn vrouw Barbara Kubus, krijgen een extra legaat van fl 2000,-. De erfenis wordt verder in vijf gelijke delen verdeeld onder Nicolaas Ostie sr., Nicolaas Osti jr., Cornelia Osti (dr.v. jr.), Jan Ostie wonende buiten de Weerdpoort en Adriana van de Bos, huisvrouw van Hendrik de Bruijn.

* 1725, 2-5: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a3, akte 129]: Akkoord over de scheiding van de boedel van Gerrit Alderse van Rijp, weduwnaar van Cornelia van Hoboke. De eerste partij bestaat uit de erfgenamen van G.A. van Rijp, zoals benoemd in zijn testament van 1719 en '22: Nicolaas Ostie de Oude, mede als voogd over Cornelia Ostie (dr.v. jr.); Nicolaas Ostie de jonge; Jan Ostie en zijn vrouw Catharina van Velzen en Adriana van den Bos wed. en boedelharster van Hendrik de Bruin, mede momberse over haar dochtertje Maria de Bruin. Gerrit Alderse de Rijp was weduwnaar en boedelharster van zijn overleden vrouw Cornelia van Hoboke. Namens de legatarissen ook nog drie vertegenwoordigers van de Geref. diaconie. Partij twee: Nicolaas Ostie de oude, Justus van den Bos als man van Elisabeth Ostie, David Sijffer, korporaal in de compagnie van kapt. Focanus en zijn vrouw Jannigje Blijenhoofd - deze die (Nicolaas, Elisabeth, David) zijn kinderen van Geertruid van Hoboke die eerst met Nicolaas Ostie getrouwd was en daarna met Sijffer Mats, en die een zuster was van Cornelia van Hoboke. Voorts een advocaat als gemachtigde van Frederik Kleinbroek als man van Johanna Coelenbie en als gemachtigde van de Weeskamer van Amsterdam voor de twee minderjarige kinderen Abraham en Maria van Jacobus van Hoboke en voor de minderjarige Jacobus Coelenbie; Johannes en Jacobus Coelenbie zijn kinderen van Anthoni Coelenbie X Johanna van Hoboke, dr.v. Jacobus van Hoboke die een broer was van Cornelia van Hoboke. Deze groep naaste verwanten van Cornelia van Hoboke meldt zich, omdat het mutuele testament van Gerrit van Rijp en Cornelia van Hoboke, opgesteld voor not.s J. de Winter te Amsterdam op 24-4-1682 waarin ze elkaar tot erfgenaam benoemen, geen goederen kan omvatten die in Utrecht worden nagelaten, waardoor op die goederen haar naaste familie aanspraak maakt. Om een rechtszaak te voorkomenis een akkoord gesloten. De naaste familie van Cornelia van Hoboke erven de helft van een huis, erve en grond aan de St Jansstraat, waarvan de andere helft wordt toebedeeld aan de Geref. diaconie die ook drie losrenten krijgen. Nicolaas Ostie sr. krijgt een huis en erve aan de zuidzijde van de Potterstraat mits hij tbv de naaste familie van C. van Hoboke nog fl 350,- op tafel legt. Etcetera. De drie Ostie's ondertekenen het stuk alledrie met 'Osti' (resp. Nicolaas, Nicolaas den jongen en Jan).

* 1726, 3-4: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a4, akte 11]: Scheiding van de boedel van Gerrit Aldertse van Rijp. Verschenen: Nicolaas Ostie den ouden, voor zichzelf en als testamentaire voogd over Cornelia Ostie, de dochter van Nicolaas Ostie de jonge, die zelf ook compareert, verder Jan Ostie en zijn vrouw Catharina van Velzen (wonende buiten de Weerdpoort annex deze stad), voorts Adrianus Middelkoop de man van Adriana van den Bos, eerder weduwe van Hendrik de Bruin en dan nog Dirk Tijmense van Bemmel de voogd over Maria de Bruin, minderjarige dochter van deze Hendrik de Bruin en Adriana van den Bos - te samen de enige geïnstitueerde erfgenamen van Gerrit Aldertse van Rijp. Zij hebben de twee testamenten onderzocht van Van Rijp, dd 19-5-1719 en dd 10-6-1722, en een akkoord van 2-5-1725, alledrie nots Vervoorn. Er is door de erfgenamen een inventaris opgemaakt, die ze nu willen scheiden en delen. In het stuk komen tal van namen voor, waaronder Justus van den Bos X Elisabeth Ostie; Johanna Coelenbie, Jacobus Coelenbie, Abraham en Maria Jacobsz van Hobokete samen de naast in den bloede verkerenden van Cornelia van Hoboke, in leven vrouw van Gerrit Aldertse van Rijp. Nicolaas Ostie sr erft een huis in de Potterstraat in Utrecht; Cornelia Ostie krijgt drie losrentebrieven (etc etc)

* 1728, 2-11: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a4, akte 151]: testament van Nicolaas Ostie en Barbara Kubus, beide nog redelijk gezond. Ze bevestigen de lijftocht die ze elkaar toedeelden in hun testament van 30-11-1726 nots Vervoorn, en ze stellen tot hun universele erfgenamen: voor de ene helft hun zoon Jan Ostie, mr. kuiper buiten de Weerdpoort, getrouwd met Catharina van Velsel - kinderloos, kennelijk; voor de andere helft Claas, Cornelia en Maria Ostie, de kinderen van hun overleden zoon Nicolaas Ostie. (w.g. Nicolaas Osti en een kruisje voor Barbara Kubus)

* 1729, 17-10: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a5, akte 40]: Maria van Loo, weduwe en boedelharster van Nicolaas Osti de jonge als moeder en momberse over haar twee minderjarige kinderen Cornelia en Nicolaas Ostie, en Nicolaas Ostie de oude, aangestelde voogde over deze Cornelia en Nicolaes Ostie, verkopen aan Cornelis van Santen vier morgen grond buiten de weerdpoort onder Westbroek, bij de Buitenweg, Gageldijk en Groeneweg voor fl 900,-

* 1732, 25-7: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a6, akte 35]: Nicolaes Ostie, weduwnaar en boedelharster van wijlen Barbara Kubus; Jan Ostie, mr. kuiper buiten de Weerdpoort, getrouwd met Catharina van Velsen; voor de helft erfgenaam van zijn moeder Barbara Kubus, en deze beiden nog als voogden over Claes en Cornelia Ostie, kinderen van Nicolaas Ostie. Zij verkopen een huis en erve aan de Zuidzijde van de potterstraat aan Jan Frederik de Bruijn en zijn vrouw Sara van Hatting, onder de voorwaarde dat de eerste comparant (Nicolaas Ostie sr.), het beneden zijkamertje zal mogen blijven bewonen, zijn leven lang. Koopprijs fl 2100,-

* 1733, 12-4: HUA DTB ondertrouw [103-65]: Anthonij van der Monden tot Weesp met Cornelia Osti j'dr ontrent d'Voorstraat. Geboode mede tot Weesp. Vidimus 1733 in de Cathakk den 3 Maij.

* 1733. 18-5: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a6, akte 65] Antoni van der Monde, getrouwd met Cornelia Osti, wonend te Utrecht verkopen een losrente obligatie van fl 500,-, door C. Ostie georven van Gerrit Aldertse van Rijp bij acte 19-5-1719, en scheiding dd 3-4-1726 voor dezelfde notaris. Koper is Albartus van der Burgh, koopman in kaarsen;

* 1733, 20-6: HUA, NA nots J. Vervoorn [U153a6, akte 68] Antoni van der Monde, getrouwd met Cornelia Osti, wonend te Utrecht verkopen twee losrente obligaties a fl 300,- en fl 250,- door C. Ostie georven van Gerrit Aldertse van Rijp bij acte 19-5-1719, en scheiding dd 3-4-1726 voor dezelfde notaris. Koper is Albartus van der Burgh, koopman in kaarsen;

* 1736, 29-1: HUA NA nots A.H. van Munster [U173a5, akte 61]: Johan Spillenaar, speciaal gemachtigd door Abraham Dekening verhuurt een huis aan de westzijde van de Oude Gracht, hoek Hoge Jacobinestraat, nu leegstaand, voor een periode van zes jaar aan Anthoni van der Monde, apothecaris binnen Utrecht, voor fl 150,- per jaar. Gijsbert de Kemp treedt op als borg.

* 1738, 11-6: HUA NA nots J. Vervoorn [U153a7, akte 70]: Jan Ostie, mr. Kuiper, wonende in het gerecht van de Weerd onder Utrecht, voor zichzelf en als voogd over de nagelaten grootouderlijke goederen van Claes Ostie, de nagelaten minderjarige zoon van Nicolaas Ostie de jonge, en Anthoni van der Monde, apothecaris in Utrecht, getrouwd met Cornelia Ostie; Jan Ostie is zoon, Claes en Cornelia Ostie zijn kleinkinderen van en enige universele erfgenamen ex testamento van Nicolaas Ostie den Ouden en Barbara Kubus - het testament dateert van 2-11-1728 voor dezelfde notaris. Deze erfgenamen verkopen losrenteobligatie van 2000,- (in 1657 uitgeschreven aan de onmondige kinderen van Allard Gerritse van de Rijp) aan Jan van der Voort, bedienaar des Goddelijken woords in Zuijlen.

* 1748, 16-5: HUA DTB begraven: buurk. ’t kint van Anthonij van der Monde op de Oude gragt bij de Jacobi brugh, laat na vader en moeder, begr fl 1,-

* 1756, 21-8: HUA, NA nots H.N. Schalkwijk à Velden [U242a1, akte 6]: Anthonij van der Monden, apotheecquer en borger deser stad, en juffrouw Cornelia Ostij, echtelieden, verklaren het stadsbestuur en de weeskamer uit te sluiten en de langstlevende van hen beiden aan te stellen tot voogd met recht van assumptie.

* 1761, 17-4: HUA NA nots A. Hoevenaar [U229a2, akte]: Anthoni van der Monde, apottiecar in Utrecht, belooft zich borg te stellen voor de betaling van fl 66,- aan achterstallige huur die Johannes Copijn aan Maria Pott, wed. Arnoldus Koolhaas, verschuldigd is: 66,-

* 1765, 25-5: Het Utrechts Archief NA nots H. van Schalkwijk a Velden [U242a4, akte 34]: Anthonie van der Monde in Utrecht geeft consent voor het voorgenomen huwelijk van zijn zoon Gosewinus van der Monde met juffrouw Elisabeth Wiel. Opgesteld in Utrecht, met als getuige o.a. Jacobus van der Monde.

* 1773, 3-11: HUA NA nots Z.C. van Leene [U207a13, akte 74]: Hermina Smith, meerderjarige dochter, huurt van Johan Philip de Vos, procureur te Culemborg, een woning aan de Oostzijde van de Oude Gracht bij de Jacobibrugge, "naast den Apothecarij van der Monde"

* 1778, 20-1: HUA NA nots P. van Schoonhoven [U252a6, akten 136]: er wordt een huis verkocht op de Oude Gracht bij de Jacobibrug, alwaar aan de Zuidzijde Sr. van der Monde (...) naast gehuisvest en geërft [is].

* 1781, 14-5: HUA, DTB begraven [Buerkerk]: Anthonij van der Monde, bij de Jacobibrugh, laat na vrouw en mondige kinderen, met 8 dragers fl 2,-

* 1785, 27-8: Het Utrechts Archief NA nots H. van Schalkwijk a Velden [U242a18, akte 65] Jan Willem van Marmé, de man van Harmina van der Monde; juffrouw Maria van der Monde, meerderjarige ongehuwde dochter, die beiden nagelaten dochters zijn van juffrouw Maria (sic!) Ostij, in huwelijk verwekt aan Anthonie van der Monde, en daardoor mede gesubstitueerde erfgenamen van Anthoni Minne (testament 19-3-1785 Nots Jan van den Broek te Leiden). Zij machtigen Abraham van der Monde, om met de verdere erfgenamen een akte van scheiding op te richten van Anthoni Minnes boedel.

kind 2: Nicolaas van der Monde

Zie over hem: https://velehanden.nl/berichten/tips/bekijk/project/ja_ik_wil/id/35464 )

* 1785, 28-7: Stadsarchief Amsterdam DTB ondertrouw [755-210]: Nicolaas van der Monde, van Utrecht, gereformeert, 27 Jaren in de Warmoestraat, ouders doot, geassist met sijn broer Gosewinus van der Monde in de Lindestraat en Christina Outman Wessens, van Amst, doopsgezind, oud 33 jaren, op de Prinsengracht, ouders doot, geassist met haar suster Hendrika Outmans Wessens, woont alsvoren. (w.g. Nicolaas van der Monde; Christina Outman Wessens)

kind 3: Harmina van der Monde

* 1740, 7-4: HUA DTB dopen [12-303]: Harmina, dr. van Anthoni van dr: Monde& Cornelia Osti, E.L. Ledematen, won; op d'O. Gracht bij d'Jacobibrugh

* 1766, 7-7: HUA DTB ondertrouw [105-61]:

kind 8: Cornelia van der Monde

* 1792, 23-11: Stadsarchief Amsterdam: DTB ondertrouw 759-476: Jan Hendrik Willem Vornekahl, geboren Liesse [Brunswijk, Dld], Luthers, weduwnaar van Philippina Fredrika Volbragt, in de Egelantierstraat, met Cornelia van der Monde van Utrecht, geref., 38, op de Blomgragt bij de Zijlegang, ouders doot, geassisteert met Maria Philippina Roosteen

openstaande vragen / discussie

Over de (groot-)vader:

* 1672, 7-5: RHC Vecht en Venen, GAW135 DTB Weesp [62-82]: Op huijden soo compareerde Philip Goossenssz, mr. Kuiper, weduwenaar van Weesp, ende Jannetie Jacobs jongedochter mede van Weesp, out ontrent XXXIII jaren, geassist met Johan van Es ende Arent Blanck hare goede bekende. Philip Goossens tekent met een vijfpuntige ster, Jannetje Jacobs met een kruis.

* 1673, 5-4: RHC Vecht en Venen, GAW135 DTB Weesp [1-14] "Den 5 april is gedoopt Goosen, soon van Fliep Goosensz en Jannetie Jacobs, getuijge Aechie en Claesine Ruijsz".

* 1674, 11-11: RHC Vecht en Venen, GAW135 DTB Weesp [1-29]: "Den 11 dito is gedoop Goosen en Aechie so: en dr: van Flip Goosens en Jannetie Jacobs getuijge Aechie Jacobs en Annetie Flippen"

* 1676, 11-11: RHC Vecht en Venen, GAW135 DTB Weesp [1-49]: Den 11 dito is gedoopt Flip so: van Flip Goosen en Jannitije Jacobs de getuijge Aechije".

Philip Goossens was mr. kuiper en gildemeester van het kuipersgilde van Weesp.

* 1702, 7-8: RHC Vecht en Venen NA nots Franck van Leijen [GAW138, 5226, nr 112]: in de akte komt voor Jannetie Jacobs, wed. wijlen Philip Gosen, en Lijsbeth IJacobs, weduwe wijlen Govert van Gelder - ze zijn beide kuipersbazin.