Używka - substancja z powodu swego składu chemicznego działająca na centralny układ nerwowy:cukier rafinowany, kawa, tytoń, herbata, afrodyzjaki itp. Mogą być nimi również napoje alkoholowe, narkotyki i inne substancje psychoaktywne, zmieniające (w mniejszym lub większym stopniu) stan świadomości człowieka. Większość używek uzależnia po pewnym czasie osobę zażywającą je.
Współcześnie do silnych używek zalicza się także telewizję.
    |     |
Nałóg:
To zakorzeniona dysfunkcja sprawności woli przejawiająca się w chronicznym podejmowaniu szkodliwych dla organizmu decyzji, które są sprzeczne z przesłankami rozeznania intelektualnego.
Przyczyną nałogu jest mentalne uzależnienie od bodźca lub grupy bodźców, przejawiające się dezintegracją władz psychicznych: intelektu i woli. W odróżnieniu jednak od uzależnienia, będącego jedynie składową, w nałogu mamy do czynienia ze świadomym łamaniem imperatywów rozeznania intelektualnego.
Egzemplifikacją wyszczególnionej zależności będzie przykład chorego, któremu dla złagodzenia bólu, podaje się morfinę. Osoba taka nie ma świadomości intelektualnej. Brak rozeznania intelektualnego wskazuje, że mamy do czynienia z uzależnieniem, a nie nałogiem. Klasycznym przykładem, obrazującym mechanizm nałogu, jest nikotynizm. Nałogowy palacz doskonale wie, że palenie szkodzi. Bagatelizuje jednak dane dostarczane mu przez intelekt. Wola podejmuje zatem sprzeczną z rozeznaniem intelektualnym decyzję i człowiek uzależniony od nikotyny sięga po papierosa. Następuje konflikt pomiędzy rozeznaniem intelektualnym, które podpowiada, iż palenie jest szkodliwe, a decyzją woli. Jeżeli dezintegracja jest utrwalona, mamy do czynienia z nałogiem.
UZALEŻNIENIA — RODZAJE UZALEŻNIEŃ,
MECHANIZM POWSTAWANIA
Uzależnienia, to taki stan, w którym człowiek nie panuje nad swoimi chęciami, nad przymusem spożywania określonych substancji, nad przymusem oddawania się jakiejś czynności. Człowiek uzależniony całe swe życie i dążenie podporządkowuje zdobywaniu środka, od którego jest uzależniony ( alkoholu, narkotyku, leku, papierosów) lub też jego działania koncentrują się wokół określonych czynności ( hazard, oglądanie telewizji, jedzenie, gry komputerowe itp.).
Proces uzależnienia może nastąpić w bardzo krótkim czasie, dlatego reakcja współmałżonków, przyjaciół, rodziców, nauczycieli, wychowawców na każdą niepokojącą sytuację powinna być natychmiastowa. Kiedy pojawi się problem palenia papierosów, picia alkoholu, brania narkotyków- powinni zaangażować się wszyscy z najbliższego otoczenia osoby dorosłej, chłopca lub dziewczyny. Nie stosując represji, ale szukają najlepszych sposobów pomocy.
Mechanizm powstawania
Alkohol ze względu na jego sposób oddziaływania na organizm, używany jest do wywoływania przyjemnych odczuć psychicznych bądź rozładowania napięcia psychicznego lęku. Na pytanie — dlaczego młodzi ludzie zaczynają pić lub sięgają po alkohol, można odpowiedzieć następująco„przekora«, „bunt młodzieńczy„ — to niektóre z określeń występującego w tym okresie u dzieci i młodzieży negatywnego stosunku do otoczenia i oporu wobec wszelkich wymagań dorosłych. Słabnie więź emocjonalna z domem, maleje autorytet rodziców, nie przestrzegają norm przez nich głoszonych. Chęć bycia dorosłym, dążenie do swobody i uzależnień. W tym okresie dużą rolę odgrywają grupy rówieśnicze zwane podkulturami młodzieżowymi (charakteryzują się swoimi prawami i normami).
Odpowiadając dogłębniej na powyższe pytanie nie można wskazać jednej przyczyny, ponieważ, różne osoby kierują się różnymi motywami np.
— celu nawiązania znajomości,
— nabrania śmiałości w kontaktach z grupą rówieśniczą,
— przekonanie, że picie jest oznaką dorosłości,
— ciekawość jak smakuje alkohol,
— zaimponowanie w grupie rówieśniczej ( uzyskanie wyższego statusu tej grupy),
— uleganie namowom kolegów, koleżanek ( brak asertywności),
— z nudów,
— ucieczka przed problemami osobistymi w rodzinie lub szkole (dorośli np w pracy, domu)
— zapomnienie o rzeczywistości
— bunt młodzieńczy.
Są to kategorie motywów picia występujące także u dorosłych. Z reguły to od rodziców zależy, w jakich okolicznościach dokonuje się inicjacja alkoholowa.
Smak piwa, wina, szampana, czy wódki poznają dzieci najczęściej podczas różnych uroczystości rodzinnych ( imieniny, wesela). Najczęściej dom rodzinny przesądza o tym, jaki wzór picia wykształcą sobie dzieci, często bywa tak, że młodzi ludzie nieświadomie naśladują swoich rodziców.
— Wg najnowszych badań nawet małe dzieci zachęcą się do picia.
— 70% nieletnich miało kontakt z alkoholem.
— Co piąty młody człowiek ma problemy z powodu picia.
— Najmłodszy pacjent warszawskiej izby wytrzeźwień miał 8 lat.
— Prawo zabrania sprzedaży napojów alkoholowych do 18 roku, w niektórych krajach do 21 roku.
— Nawet niewielkie ilości alkoholu, niegroźne dla dorosłych mogą uszkadzać procesy rozwojowe dzieci i młodzieży.
— Nadużywają alkohol niszczy mózg, wątrobę, serce i przewód pokarmowy.
— Alkohol oszukuje, wciąga naszą psychikę w pułapkę– rozregulowuje uczucia, zmienia nasze zachowanie i życie.
Człowiek często robi rzeczy, których normalnie by nie robił
— Młodym ludziom w okresie dojrzewania bardzo łatwo uzależnić się od alkoholu i wyżej wymienionych używek.