Passie voor kaarten

De nu 54jarige Mönch heeft al sinds zijn middelbare schooltijd een passie voor kaarten. ,,Anderen lazen boeken, ik las kaarten. Als padvinder trok ik er met vrienden en kompas op uit om routes te maken. Mijn eerste vakanties waren wandeltochten in de Ardennen. Al snel vroegen we ons af: kan dat ook in Nederland? In die tijd waren er nog nauwelijks langeafstandswandelingen, dus al gauw kwamen we tot de conclusie dat we zelf aan de slag moesten.’’

Sindsdien staat zijn leven in het teken van het maken van wandel- en fietsroutes. Hij werkte zeventien jaar bij het NIVON, de vereniging die natuurvriendenhuizen exploiteert en allerlei activiteiten in de natuur op touw zet. Samen met veel vrijwilligers werkte Mönch voor het NIVON aan tal van langeafstandswandelpaden. In 2008 kwam hij tot de conclusie dat hij dat in zijn eentje waarschijnlijk sneller en beter kon doen. Sindsdien is hij freelancer, met uitgeverij Buijten en Schipperheijn als belangrijkste opdrachtgever.

Rondje IJsselmeer

Van alle fiets- en wandelroutes die hij schreef, is het rondje IJsselmeer hem het dierbaarst. ,,Veel routes doe je één keer in je leven, maar van wandelen en fietsen rondom de voormalige Zuiderzee kun je een leven lang plezier hebben. Van de Zuiderzeeroute voor fietsers ligt er nu de zevende, geheel herziene druk.’’ ,,Bijna alle teksten zijn opnieuw geschreven en ook heel veel foto’s zijn nieuw. Bovendien hebben we bij deze editie een internetversie gemaakt waarop je digitale kaarten en gpsdata vindt, maar ook links naar logies,musea en dergelijke. Op de trajectkaarten zijn QRcodes afgedrukt waarmee je via je smartphone op de website komt.’’

Zuiderzeepad

Van smartphones had nog niemand gehoord toen Diederik Mönch in 1979 samen met zijn vader Jim een begin maakte met wat later het Zuiderzeepad zou worden. Niet toevallig besloeg dat eerste deel het oostelijke deel, van Lage Vuursche tot Vollenhove. Mönch, tegenwoordig woonachtig in Amstelveen, groeide namelijk op in ’t Harde, niet ver van het Zuiderzeestadje Elburg. ,,Veel tijd hebben we gestoken in het opengesteld krijgen van grasdijken. Daar was een hele cultuuromslag voor nodig. In 1993 konden we de eerste editie van het complete Zuiderzeepad, inclusief het NoordHollandse en Friese traject, uitbrengen.’’ Twee jaar later lag de Zuiderzeeroute voor fietsers in de schappen. In dit geval maakte Mönch een gids bij een bestaande bewegwijzerde route.

De computer mag dan zijn grootste vriend zijn, in de weekenden trekt Diederik Mönch er vaak op uit voor het echte veldwerk. ,,Met de fiets op de trein en dan routes verkennen en foto’s maken. Een route is meer dan een verzameling van de mooiste paadjes. Ik wil wandelaars en fietsers graag deelgenoot maken van de verhalen die in het landschap te lezen zijn. Ik zie een route als een verhaallijn. Met foto’s en beschrijvingen breng ik natuur en cultuur voor de gebruiker tot leven.’’

Oude- en nieuwelandvariant

Zowel de wandel- als de fietsversie van het Rondje IJsselmeer mag tot de klassiekers worden gerekend. De Zuiderzeeroute voor fietsers is 578 kilometer lang. Naast de ‘oudelandvariant’ is ook een ‘nieuwelandvariant’ door Flevoland in de gids opgenomen. Voor de wandelaars houdt het bij 400 kilometer op, omdat de route tussen Enkhuizen en Stavoren de oversteek met de veerboot maakt.

Deed Mönch heel lang zowel wandel- als fietsroutes, de laatste jaren ligt het accent op de fiets. ,,Fysiek is dat wat makkelijker en je kunt er ook sneller aan werken. Wandelen doe ik nog steeds graag, maar meestal in de stad om mijn cultuurhonger te stillen.’’

Tien jaar geleden kwamen de fietsknooppunten en werd het maken van fietsroutes een stuk makkelijker. Diederik Mönch maakt daar weliswaar gebruik van, maar kent ook zijn eigen afwegingen. ,,Van de Elfstedenroute bijvoorbeeld bestaat een ‘snelle’ route, die door de provincie is bewegwijzerd en die op Tweede Pinksterdag als toertocht wordt gereden. Zelf heb ik daar een ‘kleineweggetjesvariant’ tegenover gezet, langs trekvaarten en over weilandpaden.’’

Geen prestaties

Hoewel hij ook een liefhebber van sportief fietsen is, gaat het Mönch bij het maken van routes niet om prestatie of snelheid. Hij nodigt de fietser uit om stil te staan bij wat hij tegenkomt. ,,De routes moeten mooi zijn wat natuur en landschap betreft en interessant uit een oogpunt van cultuur. Leuke dorpjes, musea, monumenten, opvallende elementen in het landschap.’’ ,,Wat me boeit zijn de natuur en de cultuur en hoe die op elkaar inwerken. De mens en het landschap, dat levert altijd mooie verhalen op. Achter moderne windmolens zit net zo goed een verhaal als achter monumenten die ons aan het verleden herinneren.’’ Dat vond Mönch ook het boeiende toen hij aan de nieuwe versie van de Zuiderzeeroute werkte. ,,Vooral in Flevoland zie je veel veranderingen. Maar ook elders. Vroeger had je voor de Friese IJsselmeerkust veel zandplaten, nu zijn daar veel van begroeid, met als gevolg dat er allerlei andere vogelsoorten neerstrijken. Kazematten werden lang gezien als lelijke betonblokken. Tegenwoordig vertellen ze ons als beschermde monumenten over de Tweede Wereldoorlog. Andersom verdwijnen er ook zaken. Dertig jaar geleden zag je nog wel mensen in klederdracht. Nu is dat alleen nog maar folklore. Op en rond de Afsluitdijk zijn ook allerlei ontwikkelingen gaande.’’

Aan de inwendige mens denkt de routemaker ook. Goede koffieadressen en bijzondere overnachtingsplekken voegen veel toe aan de beleving. Zijn favoriete adressen heeft hij in kaart gebracht. Daarmee is de cirkel van de kaartlezer rond.

Diederik Mönch, Zuiderzeeroute, 250 blz., 17,50 euro, uitg. Buijten & Schipperheijn, Amsterdam

Hans Willems Redacteur gezondheid Leeuwarder Courant