Kim Anh tổng hợp bài & thực hiện audio

Những tình khúc về mùa lễ Giáng Sinh của các nhạc sĩ tại miền Nam tự do thời Chiến Tranh Việt Nam hồi hạ bán thế kỷ trước phải nói là vừa vô cùng phong phú và đa dạng mà cũng vừa đầy ý nghĩa sâu sắc cộng với âm điệu tuyệt vời.

Những tình khúc về mùa lễ Giáng Sinh của các nhạc sĩ đều là những sáng tác để đời trong nền âm nhạc Việt Nam nói riêng và trong nền văn học-nghệ thuật Việt Nam nói chung.

Ngoài bản “Hang Bêlem” của Hải Linh & Minh Châu (Bùi Chu 1945), luôn được coi là một ca khúc Giáng Sinh kinh điển và tiêu biểu như một bài thánh ca, các ca khúc Giáng Sinh khác của các nhạc sĩ Tuấn Hải (Nửa Đêm Khấn Hứa),Nguyễn Vũ(Bài Thánh Ca Buồn),Tuấn Lê(Tà Áo Đêm Noel), Hoài Linh (Lá Thư Trần Thế), Lê Kim Khánh (Lời Con Xin Chúa), Nguyễn Văn Đông (Mùa Sao Sáng)…

Ngoài “Mùa Sao Sáng,” Nguyễn Văn Đông còn viết rất nhiều nhạc phẩm đượm màu Kitô Giáo, như “Màu Xanh Noel,” “Bóng Nhỏ Giáo Đường,” “Giáo Đường Chiều Chủ Nhật”… 

1.  Mùa sao sáng

Một mùa sao sáng đêm Nô-ên Chúa sinh ra đời

Người hẹn cùng tôi “Ngày về khi đất nước yên vui”

Quỳ lạy Mẹ Maria, lòng Mẹ từ bi bao la

Tấu khúc nhạc lên xin ơn trên ban cho nhà Nam

Từ mùa Đông trước qua mùa Đông tiếp theo sau này

Người bạn còn đi mà niềm tin vẫn thắm trên môi

Giặc tràn về quê hương tôi, giặc diệt niềm tin Kitô

Lớp lớp đàn Chiên quyết sáng danh Chúa trên trời cao

Đ.K.:

Đêm nay, tôi nhớ người chưa trở lại

Chênh chếch mùa sao lạc loài

Ôi những mùa sao lẻ loi

Cho tôi thương nhớ mùa sao ngày nào

Thương nhớ mùa sao Hồng Đào

Ôi những mùa sao cách xa

Một mùa Đông giá hang Bêlem Chúa sinh ra đời

Một trời đầy sao, nghìn hào quang chiếu sáng ngôi cao

Lạy Mẹ Sầu Bi ban ơn, người Việt cùng thương nhau hơn

Đất nước này đây sáng đức tin Chúa trên trời cao.

Một mùa sao sáng, ôi mùa sao chói chang muôn đời

Vạn lời truyền rao, nghìn hào quang chiếu sáng ngôi cao

Lạy Mẹ Đồng Trinh ban ơn, người Việt cùng thương nhau hơn

Đất nước này đây sáng đức tin Chúa trên trời cao.

Mùa Sao Sáng  - Thanh Thuý

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông sáng tác bản “Mùa Sao Sáng” vào năm 1967, giữa lúc cuộc Chiến Tranh Việt Nam tại miền Nam đang diễn tiến vô cùng khốc liệt từ Bến Hải cho tới Cà Mau, với sự trợ chiến của hàng trăm ngàn quân Mỹ tham gia cuộc chiến đấu chống Cộng tại miền Nam Việt Nam từ năm 1965 trở đi.

Lời nhạc và âm hưởng trong “Mùa Sao Sáng” vừa thanh thoát, nhẹ nhàng mà cũng vừa chân thành và tha thiết, khiến ai cũng nghĩ người nhạc sĩ sáng tác nên ca khúc bất tử này hẳn phải là một tín đồ Kitô Giáo thuần thành. Sự thật thì Nguyễn Văn Đông là người ngoại đạo: “Lạy Chúa con là người ngoại đạo, nhưng tin có Chúa ngự trên cao!”

“Một mùa sao sáng đêm Nô-ên Chúa sinh ra đời

 Người hẹn cùng tôi ‘Ngày về khi đất nước yên vui’

Quỳ lạy Mẹ Maria, lòng Mẹ từ bi bao la

Tấu khúc nhạc lên xin ơn trên ban cho nhà Nam.”

Lời ca trong nhạc phẩm “Mùa Sao Sáng” vang vọng âm hưởng của một bản thánh ca thánh thót từ nơi giáo đường cao vút, trang nghiêm và đầy ơn phước:

“Một mùa Đông giá hang Bêlem Chúa sinh ra đời

Một trời đầy sao, nghìn hào quang chiếu sáng ngôi cao”

và

“Một mùa sao sáng, ôi mùa sao chói chang muôn đời

Vạn lời truyền rao, nghìn hào quang chiếu sáng ngôi cao”…

Có thể nói rằng “Mùa Sao Sáng” là cả một trời tâm sự nói lên khát vọng hòa bình của người dân miền Nam hiền hòa mỗi độ Giáng Sinh về trên đất nước tang thương vì chiến tranh tàn phá, dù họ có đạo hay không.

Điều kỳ diệu là mặc dù trong bài hát có câu “giặc diệt niềm tin Kitô,” trong suốt bài ca người ta chỉ nghe thấy những lời nhạc vừa êm dịu và nhẹ nhàng, mà cũng vừa mang ý hướng tha thứ và vỗ về, chứ không hề lấn cấn những hận thù, dù chỉ là một chút xíu thôi, với hình ảnh Đức Mẹ Maria sầu bi và dịu hiền ngự trị trong suốt bản nhạc:

“Lạy Mẹ sầu bi ban ơn, người Việt càng thương nhau hơn

Đất nước này đây sáng đức tin Chúa trên trời cao”…

Nhạc phẩm “Mùa Sao Sáng” của Nguyễn Văn Đông cũng còn xuất hiện trong bản nhạc tân cổ giao duyên mang cùng tựa đề, với lời cổ nhạc do Đông Phương Tử sáng tác và được trình bày qua giọng ca của Mộng Tuyển trên đĩa nhạc Sơn Ca, được phát hành tại miền Nam Việt Nam hồi cuối năm 1967.

Hai ngàn hai mươi hai năm đã trôi qua sau ngày Chúa Hài Đồng “giáng sinh ra chốn gian trần, người đem ơn phúc xuống cho muôn dân lầm than,” ca khúc “Mùa Sao Sáng” của Nguyễn Văn Đông chính là lời nhắc nhở và khích lệ những người thiện tâm trên thế gian này hãy cùng nhau nỗ lực xây dựng một thế giới không có chiến tranh và hận thù mà chỉ có hòa bình, một nền hòa bình vĩnh cửu: “Sáng danh Chúa Cả trên Trời/ Bình an dưới thế cho người thiện tâm”…

2. Bóng Nhỏ Giáo Đường 

Có ai về miền quê lửa khói cho tôi nhắn vài câu

Cách xa lâu rồi không biết em còn giận hờn anh nữa thôi

Chuyện ngày xưa hai đứa thương nhau trong đêm nhiều sao sáng

Dưới lầu chuông anh khắc tên nhau

Chung trong lời khấn xin chan chứa niềm tin

Có ai ngờ tình yêu ngày đó gieo ngang trái sầu lo

Lửa binh lan tràn hai đứa đôi đàng mộng đẹp kia vỡ tan

Từng hồi chuông tha thiết bi ai vang trong mùa quan tái

Tiếng cầu kinh khe khẽ thôi vang khi quân giặc giẫm tan ngôi Thánh lầu chuông

Nhớ mãi ngày ấy quân cướp xô bừa hạ gác chuông

Nước mắt em tuôn xót xa quỳ trên đống tro tàn

Nhớ mãi ngày ấy anh góp tre dựng lại gác chuông

Với trí ngây thơ vững tin tầm vông giữ Nhà thờ

Kỷ niệm của chúng ta !

Mấy năm rồi buồn vui ngày đó theo anh giữa trời sông

Dẫu xa phương trời nhưng sống muôn đời chuyện lầu chuông thuở xưa

Và từng đêm anh chắp hai tay xin cho tình yêu đó

Thấm nhuần trong tay Chúa ban ơn

anh xây lại gác chuông trên kỷ niệm xưa

Bóng Nhỏ Giáo Đường  - Ngọc Lan

Mỗi dịp Giáng Sinh về, từ khoảng nửa thế kỷ qua, người kota đã khá “quen” với ca khúc “Bóng Nhỏ Giáo Đường” của NS Nguyễn Văn Đông, nhưng bài này được ông ký với bút danh Phượng Linh. 

“Bóng Nhỏ Giáo Đường” là ca khúc được NS Nguyễn Văn Đông viết trong thời chiến, với tâm trạng một binh sĩ tác chiến nơi chiến trường xa. Giáng Sinh đang đến gần, nỗi nhớ nhà và nhớ người yêu da diết, người lính “thăm dò” thế này:

Có ai về miền quê lửa khói cho tôi nhắn vài câu

Cách xa lâu rồi không biết em còn giận hờn anh nữa thôi

Chuyện ngày xưa hai đứa thương nhau trong đêm nhiều sao sáng

Dưới lầu chuông anh khắc tên nhau

Chung trong lời khấn xin chan chứa niềm tin

NS Đông rất thích sao sáng, chắc hẳn sao sáng có gì đó đặc biệt lắm. Đúng vậy, không đặc biệt sao được, vì đó là đêm Con Chúa giáng sinh, và lại là “mốc” kỷ niệm lúc hai người chính thức “là của nhau”.

Tình yêu đã lên ngôi, hạnh phúc tràn trề, kỷ niệm đẹp lắm. Thế nhưng niềm vui lại không trọn vẹn:

Có ai ngờ tình yêu ngày đó gieo ngang trái sầu lo

Lửa binh lan tràn hai đứa đôi đàng mộng đẹp kia vỡ tan

Không phải tại chàng hay nàng, mà tại chiến cuộc. Người buồn, cảnh có vui đâu bao giờ! Vì thế, từng hồi chuông giáng sinh ngân vang niềm vui thì lại hóa sầu bi:

“Từng hồi chuông tha thiết bi ai vang trong mùa quan tái

Tiếng cầu kinh khe khẽ thôi vang khi quân giặc giẫm tan ngôi thánh lầu chuông”.

Kỷ niệm ùa về khi Giáng Sinh về, không chỉ kỷ niệm vui mà còn cả kỷ niệm buồn: “Nhớ mãi ngày ấy quân cướp xô bừa hạ gác chuông, nước mắt em tuôn xót xa quỳ trên đống tro tàn”. Con gái mau nước mắt là chuyện bình thường, nhưng cô người yêu của anh lính đã khóc vì gác chuông bị quân địch phá đổ. Chính gác lầu chuông đó là nơi anh lính đã chính thức tỏ tình với nàng.

Và rồi chính anh lính cũng đã góp công sức làm lại gác chuông nhà thờ ngày ấy. Kỷ niệm như còn mới nguyên: “Nhớ mãi ngày ấy anh góp tre dựng lại gác chuông, với trí ngây thơ vững tin tầm vông giữ Nhà thờ, kỷ niệm của chúng ta!”.

Thời gian cứ vô tình trôi, kỷ niệm vui buồn cũng theo anh lính trên mọi chiến tuyến:“Mấy năm rồi buồn vui ngày đó theo anh giữa trời sông, dẫu xa phương trời nhưng sống muôn đời chuyện lầu chuông thuở xưa. Và từng đêm anh chắp hai tay xin cho tình yêu đó thấm nhuần trong tay Chúa ban ơn anh xây lại gác chuông trên kỷ niệm xưa”.

Niềm tin vẫn còn thì tất cả vẫn còn. Bóng nhỏ giáo đường nằm sâu là lẩn khuất ở miền quê, nhưng bóng đức tin lại to lớn, có thể che rợp cả bầu trời rộng và lòng người.

Lạy Chúa, xin thêm đức tin cho chúng con!

3. Mầu Xanh Noel

Mùa Giáng Sinh xưa anh hẹn anh sẽ về

Ngày đó Noel bên hội sao trần thế

Anh có nhớ không anh

Em mặc màu áo xanh lam

Xanh như liễu đà lạt

Một chiều đông Giáng Sinh

Ngồi chờ Rê-vây-yông (Réveillon)

Anh kể tích xưa rằng

Vào một đêm giá lạnh

Rờp trời hào quang thiên thần

Và nơi hang Bê-Lem

Thiên Chúa sinh

Trên máng cỏ là con Chúa trời

Ngày tháng trôi đi qua mau

Mùa sao sáng năm nào

Giờ cũng Noel một mình em thẫn thờ

Quỳ bên hang đá nguyện cầu

Một người chân mây gió

Được sống gần nhau

Tà áo năm xưa

Xanh màu thông Đà lạt

Dành đến năm sau

Khi cùng anh dạo phố

Để nhớ Giáng Sinh xưa

Kỷ niệm ngày Chúa ra đời

Cho em sống lại màu xanh ái ân

Mầu Xanh Noel  - Thái Châu

Nhạc phẩm “Màu Xanh Noel” được nhạc sĩ Đông viết ở âm thể Trưởng nhưng lại thoáng nét buồn, buồn man mác…  

Ca khúc “Màu Xanh Noel” nói về tâm trạng của một cô gái yêu một người lính. Hai người đã cùng thề hẹn gặp nhau vào dịp Noel – một thực tế của thời chiến:

“Mùa giáng sinh xưa anh hẹn anh sẽ về,

Ngày đó Noel bên hội sao trần thế”.

Nhưng chàng đã trễ hẹn, không phải chàng quên lời hứa tình yêu với nàng mà vì chiến cuộc. Nàng thầm hỏi với chút hờn dỗi của người đang yêu:

“Anh có nhớ không anh?

Em mặc màu áo xanh lam,

Xanh như liễu Đà-lạt,

Một chiều Đông Giáng Sinh”.

Màu áo xanh lam là “đặc điểm tình yêu” của họ, nhưng phải là “xanh như liễu Đà-lạt” mới được. Nàng biết chàng lỡ hẹn nhưng nàng vẫn hy vọng và nhớ lại đêm Giáng Sinh năm xưa:

“Ngồi chờ rê-vây-dông (réveillons), Anh kể tích xưa rằng,

Vào một đêm giá lạnh,

Rợp trời hào quang thiên thần,

Và nơi hang BeLem,

Thiên Chúa sinh trên máng cỏ,là Con Chúa Trời”.

Có lẽ nàng là người ngoại đạo, còn chàng là người có đạo, thế nên chàng mới kể cho nàng nghe “cổ tích” về Thiên Chúa, và chàng khẳng định bằng đức tin: “Nơi hang BeLem, Thiên Chúa sinh trên máng cỏ là Con Chúa Trời”.

Kỷ niệm đẹp bỗng hóa ký ức bâng khuâng:

“Ngày tháng trôi đi qua mau,

Mùa sao sáng năm nào,

Giờ cũng Noel một mình em thẫn thờ,

Quỳ bên hang đá nguyện cầu:

Một người chân mây gió

Được sống gần nhau”.

Tuy nàng có chút thất vọng nhưng nàng chưa tuyệt vọng, nghĩa là nàng vẫn có tia sáng hy vọng, nên nàng cầu nguyện cho chàng (người chân mây gió) và nàng “được sống gần nhau”.

Tình yêu có nhớ nhung mới là tình yêu đích thực, và tình yêu đích thực sẽ đơm hoa kết trái là đời sống hôn nhân.

Ngày quen nhau, nàng mặc áo màu xanh. Chiếc áo đó vẫn được nàng nân niu cất giữ cho lần hẹn đêm Giáng Sinh năm sau:

“Tà áo năm xưa

Xanh màu thông Ðà-lạt,

Dành đến năm sau

Khi cùng anh dạo phố”.

Tình yêu thật đẹp, hẹn hò thật lãng mạn, nàng chỉ muốn mặc áo xanh khi có chàng bên cạnh cùng dạo phố, và cũng là dấu ấn không thể phai nhòa:

“Để nhớ Giáng Sinh xưa,

kỷ niệm ngày Chúa ra đời,

Cho em sống lại màu xanh ái ân”.

Kỷ niệm tình yêu đã là tuyệt vời, kỷ niệm đó còn trên cả tuyệt vời vì đó chính là “kỷ niệm ngày Chúa ra đời”. Kỷ niệm tình yêu của họ đã được ghi dấu của Ơn Thánh, thế thì sao lại không tuyệt vời chứ? Kỷ niệm vui là kỷ niệm buồn, kỷ niệm buồn là kỷ niệm buồn hơn.

Cái vui không làm người ta nhớ lâu, nhưng cái buồn khiến người ta nhớ mãi. Buồn mà không lụy, khổ mà không đau, sầu mà không thảm, cảm mà không phiền,… để làm gì? Để màu xanh vẫn thắm sắc hy vọng.

Những sáng tác khác  đượm màu Kitô Giáo của nhạc sĩ Nguyễn văn Đông  :

Ave Maria - Thái Thanh

Đêm Thánh Huy Hoàng - Khánh Ly

Đêm Thánh Vô Cùng ( Silent Night ) - Hoàng Oanh

Giáo Đường Chiều Chủ Nhật - Mạnh Quỳnh

Hồi Chuông Nửa Đêm (Jingle Bell) - Thùy Dương

Tình Người Ngoại Đạo - Elvis Phương

Ghi chú :

Bài đã được trích phần và tổng hợp từ các tài liệu :

- Bài “Mùa Sao Sáng, nhạc tình mùa chinh chiến của NguyễnVăn Đông” tác giả Vann Phan/NguoivNguoiviet .

- Bài “Về ca khúc Bóng nhỏ Giáo đường” tác giả Van Phuoc Phan đăng trên GiaoPhanNhaTrang.org)

- Bài “Màu Xanh Noel (Nguyễn Văn Đông) – Màu xanh hy vọng của Giáng sinh xưa”, tác giả Trầm Thiên Thu