Tạp bút của Thụy Vi

Sưu tầm : LN. Phượng

Lời ngỏ: “Tôi là người đàn bà sống để yêu thương và viết. Trong loạt bài Người tình trong tình khúc do tôi sưu tập và viết lại không với ý nghĩa là một công việc “thóc mách”, mà viết với tâm cảm chia sẻ để chúng ta cùng chiêm nghiệm và chiêm ngưỡng những cuộc tình đẹp, mãi đẹp… dù phải chia lìa, hay vẫn có nhau bên đời này”

Người tình trong ca khúc "Nửa hồn thương đau" của Phạm Đình Chương (*) chính là tài tử kiêm ca sĩ Khánh Ngọc của thập niên 1950 tại Saigon. Bà Khánh Ngọc đã dứt áo ra đi khiến ông Phạm Đình Chương vô cùng đau khổ, nhưng ông vẫn yêu bà tha thiết cho đến khi ông qua đời vào năm 1991 tại Hoa Kỳ.

Phạm Đình Chương là ai?

Nhạc sĩ Phạm Đình Chương sinh năm 1929 tại Bạch Mai, Hà Nội. Khi soạn nhạc ông lấy tên thật là Phạm Đình Chương. Đi hát có tên là Hoài Bắc. Quê nội ở Hà Nội, còn quê ngoại ở Sơn Tây. Ông xuất thân trong một gia đình mang truyền thống âm nhạc, thân phụ là Phạm Đình Phụng. Người vợ đầu của cha ông sinh được 2 người con trai tên Phạm Đình Sỹ và Phạm Đình Viêm. Phạm Đình Sỹ lập gia đình với nữ kịch sĩ Kiều Hạnh và có con gái là ca sĩ Mai Hương. Còn Phạm Đình Viêm tức ca sĩ Hoài Trung, trong ban hợp ca Thăng Long như đã nói. Người vợ sau, tức mẹ ruột Phạm Đình Chương, sinh 3 người gồm trưởng nữ là Phạm Thị Quang Thái, tức ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy. Con trai thứ là nhạc sĩ Phạm Đình Chương, và cô con gái út là Phạm Thị Băng Thanh, tức nữ ca sĩ Thái Thanh.

Khánh Ngọc là ai?

Khánh Ngọc là một ca sĩ thành danh trong làng nhạc từ những năm giữa thập niên 1950 đến đầu thập niên 1960. Cô còn là một diễn viên điện ảnh nổi tiếng trước cả Kim Cương, Thẩm Thúy Hằng, Trang Thiên Kim, Kiều Chinh… Khán giả ngày hôm nay có thể không biết đến cô, nhưng trong ký ức những khán giả miền Nam trước năm 1975…và nhất là những khán giả tuổi U60-70 thì Khánh Ngọc là một trong những ngôi sao thuộc thế hệ đầu tiên sáng chói trong làng điện ảnh Sài Gòn.

Từ nhỏ, lúc còn đi học, cô rất thích ca nhạc, nên năm 12 tuổi đã theo học nhạc với nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và Minh Trang, lúc đó cặp nghệ sĩ này giữ phần ca nhạc ở Đài Phát thanh Pháp Á và Quốc gia. Cuộc đời nghệ thuật của cô bắt đầu từ đó. Bản nhạc đầu tiên cô trình diễn là bản “Tiếng hát lênh đênh” của Từ Pháp, hát ở rạp Nam Việt, Saigon. Lúc đó trước khi trình chiếu phim luôn có những chương trình phụ diễn tân nhạc và ca sĩ Khánh Ngọc đã hát hằng tuần ở các rạp Nam Việt, Nam Quang, Văn Cầm, Đại Nam và đi lưu diễn nhiều nơi khác.

Đến năm 13, 14 tuổi, ca sĩ Khánh Ngọc hát ở các đài phát thanh và hát trong các chương trình đại nhạc hội ở Saigon, các tỉnh, Đà Lạt, và ra miền Trung, Sau đó ca sĩ Khánh Ngọc gia nhập ban Gió Nam trong đó có Thái Thanh, Thái Hằng, Hoài Trung và Hoài Bắc, rồi ra Bắc thì có Trần Văn Trạch, nhạc sĩ Võ Đức Thu và ban ca nhạc nhảy múa là Lưu Hồng, Lưu Bình. Vào năm 1955 có phái đoàn ngoại quốc đến Saigon để tìm các diễn viên cho phim “ASMN”. Đạo diễn phim này là người Phi Luật Tân cũng chọn nhiều diễn viên, nhưng qua một chương trình nhạc cảnh “Được mùa” do ban hợp ca Thăng Long trình diễn tại rạp Việt Long, đạo diễn Phi Luật Tân “chấm” cùng lúc là minh tinh của ba bộ phim đều thành công, Khánh Ngọc cũng được khán giả mến mộ nhiều nên cô đã ca hát mỗi tối ở các vũ trường lớn của Saigon, Chợ Lớn lúc bấy giờ. Khánh Ngọc là một vì sao sáng chói nhất của vòm trời ca nhạc điện ảnh Việt Nam.(1)

Khánh Ngọc lúc ấy đang là vợ của nhạc sĩ Phạm Đình Chương, là một ca sĩ được nhiều người biết với tên gọi “ngọn núi lửa”, bởi cô có bộ ngực hấp dẫn và thường quyến rũ khán giả say đắm mỗi khi cô lên hát.

Thời gian này, nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã nghe phong thanh Khánh Ngọc ngoại tình. Nhưng vì tình yêu, nên ông vẫn tin tưởng vợ và bỏ ngoài tai tất cả những nguồn tin “lá cải” ấy, cho đến khi biết được sự thật không thể phủ nhận được. Vào những năm của thập kỷ 1960, báo chí Sài Gòn xôn xao vụ ly dị của vợ chồng ca nhạc sĩ Phạm Đình Chương – Khánh Ngọc.

Ông đau đớn đến không còn muốn sống vì ông rất yêu vợ, nhưng bấy giờ dư luận xã hội đều lên án việc ngoại tình của vợ nên đành phải gửi đơn xin ly dị, và trong một đêm khổ hận tuyệt cùng – bài thơ "Nửa hồn thương đau" được ông phổ thành một bài hát gắn kết với cuộc hận tình suốt một đời của ông.

Bà Khánh Ngọc giờ ra sao?

Sau khi ly hôn và giao đứa con trai khoảng 4 tuổi lại cho nhạc sĩ Phạm Đình Chương nuôi, năm 1961, bà Khánh Ngọc qua Mỹ học về điện ảnh. Trong một cuộc phỏng vấn được đưa lên YouTube do bà Tuyết Mai thực hiện tại Florida vào năm 2007 (2), người viết thấy bà Khánh Ngọc còn đẹp, nhất là nhìn hấp dẫn lắm, ánh mắt rất đa tình, ác liệt, miệng rộng, hơi móm nhưng duyên dáng. Bà nhắc lại những giai đoạn ca hát như ở trên. Có lẽ bà Tuyết Mai nóng ruột tò mò muốn hỏi về những chuyện riêng của “ngày xưa”, nhưng ý tứ không dám sỗ sàng. Riêng bà Khánh Ngọc lúc nào cũng cười, khi nhắc đến ban hợp ca Thăng Long, thái độ bà rất thản nhiên, bà cho biết, khi qua Mỹ, bà gặp một du học sinh và hai người hiểu nhau rồi kết hôn. Hiện bà có 3 người con và đang sống hạnh phúc tại Losan. Bà vẫn thường xuyên đi đây đó ca hát trong những hội đoàn cộng đồng bè bạn và ao ước được về sống tại Việt Nam trong những ngày cuối đời.

Khánh Ngọc xưa và nay.

Người viết chưa thấy tài liệu nào nói ông Phạm Đình Chương có gặp lại bà Khánh Ngọc lần nào không. Nhưng trong bài Tưởng mộ Phạm Đình Chương của Mai Thảo, và trong bài tưởng mộ Mai Thảo của bà Lê Thị Huệ có nhắc đến bà Ý Liên, người vợ sau của nhạc sĩ Phạm Đình Chương và vẽ lại hình ảnh bà như sau: “Hai lần tôi gặp Liên trong hai đêm tối. Một lần ở nhà Phạm Đình Chương ở ngôi nhà vùng Norwalk, khi tôi ngó thấy Ý Liên lần đầu tiên, tôi nói với Mai Thảo và Phạm Đình Chương, Liên là Liên tiểu thuyết. Liên im ắng nhìn tôi và ngồi yên trong vị trí tôi đặt định cho Liên. Đêm nay tôi gặp lại Liên, hai ông kia không còn. Nhưng một người đàn ông khác, ông Đặng Trần Thức quay lại mời Liên ngâm một bài thơ. Đêm sâu và giọng Liên nhung êm: "Trời cuối thu rồi em ở đâu. Nằm trong mồ lạnh chắc em sầu" Tình yêu Liên rút lòng ra rũ rượi như bóng ma da đêm. Đâu đó thấy hai chiếc bóng Phạm Đình Chương và Mai Thảo in trên tường nhà Trần Diệu Hằng đêm nay!...” (3)

Chúng ta hãy nghe lại bài hát này với giọng ca Thái Thanh, để khắc khoải, buồn cho một cuộc tình không trọn vẹn, như của tôi, như của bạn, như của những người chung quanh chúng ta…

Audio : Nửa Hồn Thương Đau - Phạm Đình Chương - Thái Thanh

Thụyvi

(Hầm Nắng, Michigan 10-6-2011)

-----

(*) Bài hát “Nửa hồn thương đau“ có lời không phải phổ từ thơ của Thanh Tâm Tuyền (như nhiều người lầm tưởng), mà chính do Phạm Đình Chương viết (lời, nhạc và tựa) xong vào năm 1970, được dùng làm nhạc đệm cho phim “Chân trời tím“ (truyện của Văn Quang do Liên Ảnh Công ty của Quốc Phong làm giám đốc). Trong bản "Nửa hồn thương đau", Phạm Đình Chương chỉ mượn duy nhất 2 câu chót trong bài thơ "Lệ đá" của Thanh Tâm Tuyền mà Cung Tiến từng phổ nhạc mà thôi.

(Chi tiết này do chính PĐC kể trong một bài viết của DTL mà nhiều bài viết trước đó cứ lẩn lộn viết không chính xác. Xin phép tác giả được trích lại để bổ túc cách khả tín cho tư liệu).

Cảm ơn, và xin phép được trích:

(1) Trang VNNSG (Nguyễn Việt)

(2) Clip YouTube của phóng viên Tuyết Mai (Washington DC)

(3) Trang Gió o

Viết thêm:

Bài Lệ Đá Xanh của Cung Tiến ,phổ thơ Thanh Tâm Tuyền,có viết để tặng Phạm Đình Chương,và Phạm Đình Chương đã lấy 2 câu của bài nhạc Lệ Đá đưa vào câu kết của bài Nửa Hồn Thương Đau:

"Ðôi khi anh muốn tin

Đôi khi anh muốn tin...

Ôi những người...

Ôi những người khóc lẻ loi một mình"

Trở lại Trang Chính