Tôn Thất Hùng

Phim Chân Trời Tím, quay tại Việt Nam năm 1970 với sự hỗ trợ của Bộ Quốc Phòng và các binh chủng VNCH. Phim dựa trên tiểu thuyết cùng tên của nhà văn quân đội Văn Quang, được 2 giải thưởng văn học nghệ thuật do Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu trao tặng. Sau gần 47 năm, bản phim gốc đã được gia đình hãng phim Mỹ Vân tìm được như một nhân duyên. Bộ phim nay đã được phục hồi màu sắc và âm thanh với kỹ thuật digital của Hollywood rất tốn kém. Phim có sự xuất hiện của Hùng Cường, Kim Vui, Mộng Tuyền, Bảo Ân, Hà Huyền Chi, Ngọc Phu, Ngọc Đức, Bà Năm Sa Đéc, Khả Năng…. Kịch bản Mai Thảo, âm nhạc Phạm Đình Chương, tiếng hát Thái Thanh.

Hãng Mỹ Vân Films và gia đình (tại Hoa Kỳ) đã đồng ý cho phép Tôn Thất Hùng (hậu duệ đời thứ hai của VNCH) được chiếu ra mắt CHÂN TRỜI TÍM tại Toronto với 2 xuất 12:00PM và 3:00PM, ngày 11 tháng 6, 2017 tại rạp Hot Docs Ted Rogers Cinema (Bloor W & Bathurst). Đây cũng là một sinh hoạt của thế hệ thứ hai muốn tri ân những anh hùng và những tử sĩ VNCH đã vị quốc vong thân. Từ Việt Nam, nhà văn quân đội Văn Quang- một cây viết quen thuộc của Thời Báo- đã dành cho Tôn Thất Hùng một cuộc phỏng vấn.

* Kính thưa ông, vào ngày 11 tháng 6 sắp tới, Chân Trời Tím sẽ được trình chiếu ra mắt lần đầu tiên tại Toronto (Canada) với 2 xuất trong một rạp hát sang trọng, không phải chỉ dành khán giả gốc Việt mà còn với cả khán giả nói tiếng Anh vì sẽ có phụ đề Anh Ngữ. Đây là một cuốn phim nổi tiếng được dựng lại từ tiểu thuyết cùng tên của ông. Cảm tưởng của ông thế nào?

– Trước hết tôi xin gửi lời chào trân trọng đến bạn đọc Thời Báo và các vị sẽ đến dự buổi chiếu phim này ở Canada. Tôi nhớ không lầm thì hãng phim Mỹ Vân ngày xưa ở Việt Nam cũng là một trong 7 nhà sản xuất phim Chân Trời Tím. Ngày nay hậu duệ của hãng phi Mỹ Vân đã được anh Phi Hà công phu làm mới lại để giới thiệu dưới danh hiệu Mỹ Vân Films 21, anh Phi Hà là cháu ngoại thừa kế của ông bà Mỹ Vân. Phim nhựa 35 ly xưa cũ trải qua trên 50 năm đã hư hỏng qua thời gian nhưng với kỹ thuật tân tiến của phim trường Hollywood đã được làm mới lại đến 90%. Phim Chân Trời Tím mới này được chiếu lần đầu tiên tại Mỹ, nơi chiếu là “hội trường quận” hạt Santa Clara. Khi được ông Giao Chỉ tức cựu Đại Tá Quân Lực VNCH báo tin tôi thật sự rất xúc động, không ngờ vẫn còn nhiều người nhớ đến những tác phẩm điện ảnh Việt Nam xưa. Thật ra điện ảnh VN thời xưa còn khá nhiều những tác phẩm nổi tiếng rất hay, vậy mà phim Chân Trời Tím đã được chú ý đến đầu tiên. Tôi tự hỏi tôi đã làm gì trong thời gian đó? Câu trả lời này gần như không có đáp số. Có lẽ cần phải hỏi những vị đã có công phu tìm tòi khám phá ra giá trị của cuốn phim này.

Hồi đó tôi chỉ là anh chủ bút và cũng là phóng viên của tờ báo Chiến Sĩ Cộng Hòa của Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị QL VNCH. Tôi viết truyện này bằng tất cả những gì tôi đã sống, đã thấy, đã cùng những đồng đội trên các chiến trường xưa. Những điều tôi viết ra trong cuốn truyện dài đó gần như hầu hết toàn là sự thật, tất nhiên khi viết tôi cũng phải tiểu thuyết hóa đi vài phần cho đúng với lối viết truyện dài của tôi. Nó có thể phản ảnh trung thực đời sống của một người lính VNCH. Giản dị có thế thôi.

Không ngờ đến nay cuốn phim phóng tác theo truyện dài của tôi lại được quan tâm đến thế. Tất nhiên đó là một vinh dự cho bất cứ người viết văn nào. Tôi rất cảm động như đã nhận được một phần thưởng quá lớn trong cả cuộc đời mình.

*Cuốn tiểu thuyết Chân Trời Tím của ông ra đời trong hoàn cảnh như thế nào? Nhân duyên như thế nào mà lại chuyển thành phim, ông còn nhớ một vài kỷ niệm ngày ấy hay không?

– Trước hết, anh Quốc Phong thương lượng với tôi để làm thành một cuốn phim “đặc biệt”, thời đó kỹ thuật mới nhất của điện ảnh là cinemascope, màu technicolor… ở VN chưa hề có hãng phim nào thực hiện được. Vì tất cả các hãng phim thời đó đều chỉ là hãng phim tư nhân, không thể nào đủ tiền để thực hiện cuốn phim theo kỹ thuật như hãng phim nước ngoài. Thế nên ông Quốc Phong mời 7 hãng phim cùng hợp tác làm cuốn phim này lần đầu tại VN.

Chúng tôi nghĩ đến đạo diễn Hoàng Vĩnh Lộc, người ôm ấp rất nhiều ý tưởng “làm mới” theo điện ảnh nước ngoài. Gặp Hoàng Vĩnh Lộc, người cũng rất hào hứng sau khi đọc Chân Trời Tím, anh loay hoay viết tạm kịch bản và tìm diễn viên. Anh muốn có một khuôn mặt mới cho điện ảnh VN nên tìm được một anh sinh viên cao ráo, bảnh trai, hoạt bát, đóng vai Phi, vai chính trong phim, rồi đến một dàn nữ diễn viên như Kiều Chinh, Thanh Lan… Nhưng 7 ông chủ của hãng phim Liên Ảnh lại có nhiều bất đồng. Sau đó anh Quốc Phong đề nghị đạo diễn Lê Hoàng Hoa và 2 diễn viên nam nữ chính là Hùng Cường và Kim Vui. Chẳng biết ông Quốc Phong thuyết phục ra sao, tất cả 7 ông chủ hãng phim đều nhiệt tình cộng tác. Có lẽ các ông chủ hãng phim là những người rất thành thạo trong việc tìm ra con đường đi đến thành công về tài chánh nên hăng hái cùng hợp sức sản xuất cuốn phim “cinemascope” màu “technicolor”.

Thời gian của tác phẩm là giai đoạn chuyển tiếp giữa đệ nhất và đệ nhị cộng hòa. Không gian và ngoại cảnh là Sài Gòn và miền duyên hải Việt Nam. Ngoài cốt chuyện sinh ly tử biệt của tình yêu, cuốn phim dựng lại không khí chiến tranh và thời cách mạng 1963.

* Đã 47 năm trôi qua, những người tham gia trong phim ngày ấy, nhiều người nay đã không còn nữa. Bây giờ nếu nói những câu nhận xét thật lòng để so sánh giữa tiểu thuyết và điện ảnh, ông thấy có sự khác biệt nào không và chỗ nào ông không hài lòng?

Tôi có nhiều kỷ niệm với những nhân vật đóng phim này bởi tôi đã đi cùng đoàn làm phim từ ngày đầu tiên cho đến ngày cuối cùng. Cuốn phim đòi hỏi nhiều kiến thức quân sự và tâm tình người lính, nhất là cần phải có nhiều đơn vị tham gia yểm trợ mới thực hiện được nên hãng phim làm đơn xin Bộ Tổng Tham Mưu cho một sĩ quan đi theo đoàn làm “cố vấn” và họp với các đơn vị cần thiết để yểm trợ cho việc quay phim. Bộ Tổng Tham Mưu chị thị cho Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị đề cử một sĩ quan đi cùng đoàn làm phim. Sau khi Bộ Tham Mưu của Tổng Cục CTCT họp, các vị đó đã chỉ định tôi đi cùng đoàn làm phim vì tôi đã từng làm phóng viên chiến trường và đã từng tốt nghiệp khóa Chỉ Huy Tham Mưu Cao Cấp tại Trường Đại Học Chiến Tranh Chính Trị tại Đà Lạt năm trước. Tôi được sự vụ lệnh đi theo đoàn làm phim và được phép thay mặt Bộ Tổng Tham Mưu họp với các đơn vị yểm trợ cho cuốn phim.

Thế là từ hôm ấy tôi đi theo đoàn làm phim.

Theo chỉ thị của Bộ Tổng Tham Mưu, một buổi họp tại Bộ Tư Lệnh Biệt Kích tại Nha Trang được tổ chức. Tham dự gồm có cái vị đại diện có thẩm quyền tại Bộ Tư Lệnh Biệt Kích, Bộ Tư Lện Không Quân tại Nha Trang, Trường Biệt Kích – Động Bà Thìn (Cam Ranh), Trường Hạ Sĩ quan Đồng Đế, Bộ Tư Lệnh Hải Quân, Đại diện Tiểu Khu Nha Trang… Ông Quốc Phong đại diện hãng phim và tôi là đại diện của Bộ Tổng Tham Mưu thuyết trình về cuốn phim và nhu cầu yểm trợ. Buổi họp được các vị tư lệnh các binh chủng có mặt thảo luận sôi nổi và rất tích cực giúp mọi phương tiện cho cuốn phim.

Trường BK có một tiểu đoàn đóng vai “địch tấn công đồn”. Một tiểu đoàn của Trường Hạ Sĩ Quan Đồng Đế làm đơn vị đồn trú bị tấn công được không quân yểm trợ, sau đó là pháo binh, thiết giáp. Vũ khí địch được điều động từ Phòng 4 Bộ Tổng Tham Mưu ra.

Thật ra kỷ niệm thì rất nhiều, như tôi với đạo diễn Lê Hoàng Hoa vẫn thường gặp nhau ở những phòng trà dancing và nhiều buổi chiều ngồi tán chuyện cùng nhau ở hàng hiên nhà hàng La Pagode cũ đường Catinat, thời đó buổi chiều khi tan việc những nghệ sĩ Sài Gòn thường gặp nhau ở đây, có các anh Mai Thảo, Hoàng Hải Thủy, Thanh Nam, Nguyên Sa, Thái Thủy và có cả “đàn anh” Đinh Hùng…

Còn chuyện vui thì rất nhiều, tôi chỉ kể sơ lược một truyện vui thôi: Hùng Cường đi mua “lon hạ sĩ”. Cũng trong ngày đầu quay phim, Hùng Cường chạy đến ghé tai tôi hỏi nhỏ: “Anh ơi cái lon hạ sĩ thế nào, em chưa có”. Chết thật, Hùng Cường đóng vai chính là hạ Sĩ tên Phi trong phim, vậy mà không ai ngờ anh chưa biết cái lon hạ sĩ ra sao, đeo ở đâu. Tôi bèn lôi ngay Hùng Cường ra xe, chở đến tiệm An Thành trước cửa chợ Bến Thành, mua một cặp “lon hạ sĩ” và đeo giùm lên tay áo. Trẻ con, người lớn, nhất là phụ nữ kéo đến xem nghệ sĩ Hùng Cường, cứ nháo nhác hỏi nhau “anh ấy vào lính khi nào vậy” rồi chỉ trỏ lung tung, chả ai thèm nhìn tôi cả. Cái “lon” ấy Hùng Cường đeo gần hết cuốn phim.

Năm 1996 Hùng Cường mất tại Mỹ, mãi đến sau này tôi mới biết tin nên không chia buồn cùng gia đình anh được. Đó là nỗi ân hận của tôi cho đến bây giờ.

Thật ra phim Chân trời tím còn có một số tài tử, danh ca khác cùng tham gia diễn xuất có nhiều kỷ niệm với tôi nhưng tôi không nhớ hết, xin tạm kể: Diễn viên trong phim gồm: Hùng Cường vai Phi, Kim Vui vai Liên, Ánh Nga và Mộng Tuyền trong vai hai cô con gái của trung tá Lạc, Bảo Ân vai Điền, Ngọc Đức vai Paul, Ngọc Phu vai đại úy Minh. Hà Huyền Chi, Khả Năng dù đóng phim lần đầu song cũng rất thành thạo trong vai quân nhân bảo vệ tiền đồn…

Những tài tử điện ảnh đóng phim ngày xưa phần lớn là không chuyên nghiệp, kể cả đạo diễn, thường cũng không tốt nghiệp ở một trường lớp đào tạo nào. Họ đóng phim theo bản năng tự nhiên hay còn gọi là tài năng thiên phú. Nhưng họ vẫn hoàn thành khá xuất sắc trong vai diễn của mình.

Còn so sánh giữa tiểu thuyết và phim ảnh ngày xưa thì thú thật tôi chỉ đọc qua loa vài cuốn tiểu thuyết của vài tác giả khá nổi danh thời nay thôi. Về phim ảnh Việt Nam bây giờ tôi cũng ít xem vì đôi khi thấy họ sáng tác và viết theo kiểu “đơn đặt hàng của nhà nước” nên buộc phải tuân theo “đường lối” các ông chủ muốn họ phải làm gì. Thế nên nhiều cuốn phim cứ như cái loa tuyên truyền, không còn là sáng tác nữa. Chính vì thế rất nhiều người dân VN cũng chán xem phim VN. Đó là điều đáng buồn nhất cho sự nghiệp văn học VN.

Những độc giả của nhà văn Văn Quang cách đây trên 50 năm vẫn còn nguyên vẹn, chỉ khác xưa là rất nhiều người họ không còn ở gần ông nữa mà di tản ra khắp bốn phương trời. Họ vẫn quan tâm đến ông cũng như những văn nghệ sĩ ngày xưa của VNCH ngày xưa. Xin ông cho độc giả năm châu được biết về sức khỏe của ông hiện nay như thế nào? Ông có hay gặp lại hay liên lạc với những văn nghệ sĩ cũ của ngày xưa không?

Tôi có nhiều loại bạn như bạn viết văn làm báo, bạn đồng đội xưa, bạn trong các trại gọi ngụy trang là “trại cải tạo”.

Cải tạo cái gì? Ai cải tạo ai? Hãy hỏi những người từ miền Bắc có dịp vào miền Nam sau năm 1954 thì biết miền Bắc hồi đó đói rách khổ sở như thế nào, vào đến miền Nam họ thấy đời sống vô cùng phong phú từ người dân đến văn hóa hoàn toàn tự do.

Tôi luôn nhớ đến tất cả các bạn của tôi. Đến nay người còn kẻ mất, tôi vẫn ngậm ngùi nhớ về những ngày xưa. Hầu hết các bạn tôi còn lại đều ở nước ngoài, tôi vẫn thường xuyên liên lạc với họ qua thư từ hoặc đôi khi bằng điện thoại. Tôi có cái may mắn là các bạn ở nước ngoài về VN vẫn chịu khó tìm đến căn nhà trên chung cư rách nát này thăm tôi. Những lúc như thế tôi mới có cảm tưởng mình được sống thật. Tôi hy vọng qua bài phỏng vấn này của anh, các bạn tôi chưa liên lạc được cũng sẽ nhớ đến tình bạn bè xưa.

*Xin chân thành cảm tạ thời gian của nhà văn Văn Quang đã dành cho Tôn Thất Hùng, hậu duệ đời thứ hai của Cựu Quân Cán Chính VNCH. Xin chú nhận nơi cháu lòng ngưỡng mộ và sự tôn trọng tuyệt đối với những bậc tiền bối. Kính chúc chú luôn luôn có được sức khỏe tốt, vẫn hoài nghệ sĩ tính cùng lòng khí khái của một văn sĩ ngày xưa.

– Sau cùng tôi cảm ơn các bạn đã hỏi thăm về sức khỏe của tôi. Hiện nay tôi đã 85 tuổi rồi, cuộc đời trải qua nhiều thăng trầm biến đổi, nhất là sau hơn 12 năm trong các trại tù “cải tạo” nên sức yếu dần, ngày qua ngày tôi chỉ nằm trong nhà thôi, nhìn cuộc đời qua khung cửa sổ và chỉ để biết trời nắng hay mưa, nhìn hàng cây trong chung cư dường như những tàu lá ủ rũ cũng buồn theo năm tháng trôi qua. Những chiếc lá chưa biết sẽ rơi rụng bất cứ lúc nào, cũng như cuộc sống của tôi chỉ tính bằng ngày chứ không phải bằng tháng.

Dù sao tôi cũng hài lòng vì tất cả những gì mình đã làm trong cuộc đời mình. Đến bây giờ tôi vẫn có cảm tưởng như mình vẫn còn đeo ba lô trên vai làm tiếp nhiệm vụ của một người lính VNCH.

Xin cảm ơn những độc giả đã đọc bài trả lời cuộc phỏng vấn này.

Tôn Thất Hùng thực hiện cuối tháng 4, 2017

Nguồn : Thời Báo

Audio :

* Nửa Hồn Thương Đau ( Phạm Đình Chương ) - Khánh Hà

* Nửa Hồn Thương Đau - Bằng Kiều

* Nửa Hồn Thương Đau - Lệ Thu

* Nửa Hồn Thương Đau - Ngọc Lan

* Nửa Hồn Thương Đau - Tuấn Ngọc

* Chân Trời Tím ( thơ Nguyễn.V. Hạnh - nhạc Trần Thiện Thanh ) - Ngọc Lan & Nhật Trường

Bài đọc thêm

Vài dòng phỏng vấn nhà văn Văn Quang

NguoiMeNhac:

Thưa ông Văn Quang, nhiều năm trước đây tôi nhớ có đọc đâu đó một tin văn nghệ liên quan tới phần nhạc của cuốn phim Chân Trời Tím. Theo tin này thì bản nhạc chính dùng cho phim Chân Trời Tím là ca khúc “Nửa Hồn Thương Đau” của cố nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Và người đặt hàng là ông Quốc Phong, hình như thời đó là giám đốc sản xuất của cuốn phim đó.

* Câu hỏi của chúng tôi là:

- Những chi tiết được ghi lại đó có đúng như vậy không?

- Ông có được hỏi ý kiến trước khi phần soạn nhạc chủ đề cho phim được tiến hành?

- Và câu hỏi chót của chúng tôi là phần cá nhân ông, ông có hài lòng với bản nhạc ấy?

* Nhà văn Văn Quang trả lời:

Vâng, bài hát chính trong phim CTT là bài “Nửa hồn thương đau” của anh Phạm Đình Chương do chị Thái Thanh hát. Người “đặt hàng” là ông Quốc Phong với tư cách là Tổng giám đốc hãng phim LiênẢnh (gồm 7 ông bà chủ 7 hãng phim). Vì cái chức Tổng giám đốc này nên bạn bè chúng tôi thường gọi đùa ông với cái nick name là ông Tổng Cóc.

Tôi được hỏi ý kiến... cho có lệ thôi chứ thật ra chẳng có phiếu nào khi quyết định. Anh Phạm Đình Chương cũng là bạn tôi nên việc chọn “nửa hồn thương đau” cũng làm tôi vui.

Tuy nhiên có một bản nhạc mang tên Chân Trời Tím của anh Nhật Trường tức Trần Thiện Thanh, cũng là bạn tôi và người hát thành công nhất là nữ danh ca Minh Hiếu. Tôi thích cả hai bản nhạc, nhưng nếu tôi được quyền quyết định chọn nhạc chính cho CTT, tôi chọn bài của anh Trần Thiện Thanh. Dù có thể lời nhạc không lãng mạn, không bay bổng như “nửa hồn thương đau” nhưng bản CTT của cố nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đi sát với truyện phim hơn, trong khi “nửa hồn thương đau” là tâm sự của tác giả nhiều hơn là ý chính của truyện phim. Đó chỉ là nhận định riêng tư của tôi. Anh Trần Thiện Thanh làm việc tại Phòng Văn Nghệ Cục TLC, tôi làm ở Đài Phát Thanh Quân Đội, sát vách nhau nên chúng tôi có nhiều buổi trưa tâm sự cùng nhau. Anh Trần Thiện Thanh sáng tác bản nhạc ngay sau khi CTT mới được xuất bản lần đầu.

Dù sao bản nhạc của cố nhạc sĩ Phạm Đình Chương và tiếng hát của nữ danh ca Thái Thanh cũng đã góp phần làm nên sự thành công của cuốn phim CTT.

Trở lại Trang Chính