Krapkowice - zbiorowa mogiła Powstańców Śląskich

Akcja pod Krapkowicami

Dowódca grupy „G”, por. Dąbrowski „Maniewski” dostał rozkaz zmieniający odwrót – zamiast kierunku na Kamień Śląski, polecono mu kierować się na Groszowice. 2 maja godz. 18 dotarł do Gogolina łącznik z pisemnym rozkazem: „Wykonać dnia 3 maja w godz. między 12 a 2 w nocy”. Kierunek odwrotu przekazano ustnie. Nie było już czasu na rozpoznanie nowej drogi. Postanowiono, że po akcji obydwa zespoły spotkają się we wsi Malinia. Drogę z Dobrej, gdzie miano przeprowadzić akcję, sprawdzał i zabezpieczał miejscowy oddział peowiaków. Zlikwidowawszy bazę w Stablowie, po godzinnym marszu oddział trafił na miejsce. Zgodnie z rozkazem dowództwa, należało unikać niepotrzebnych ofiar. Nie wolno było minować mostu podczas przejazdu pociągu pasażerskiego. Natychmiast po przejeździe takiego pociągu przystąpiono do zakładania ładunków. Sprawni minerzy uwinęli się w 20 minut. Na straży stał Rafał Trębaczowski, gdyż oddział osłonowy nie przybył na czas. Kilkunastoosobowy oddział peowiaków pojawił się w momencie zakończenia prac saperskich. Omal nie ostrzelano się przez pomyłkę.
Noc i warunki pogodowe sprawiały fatalną widoczność. Por Dąbrowski rozkazał również zniszczenie biegnących obok torów linii telekomunikacyjnych (telegraf i telefon). Tuż przed godz. 1 w nocy lont został podpalony. Po zniszczeniu mostu na rzece Białej wycofano się do wsi Malinia. Drugi zespół grupy „G” pod dowództwem ppor. Nowaczka („Koryńskiego”) wysadził most na Odrze pod Krapkowicami i dwa patrole tego zespołu wycofywały się również w na Malinię. Jeden z patroli wpadł w ręce policji plebiscytowej. Dowódca okazał się Polakiem i pod pozorem odstawienia do gogolińskiego aresztu Emanuel Michalik i Gracjan Malinowski trafili w rejon Góry Św. Anny opanowany przez wojska powstańcze i bez problemu dotarli do miejsca koncentracji w Kamieniu Śląskim. Drugi patrol w składzie ppor. Nowaczek („Koryński”), sierz. Papiernik, plut. Musiałek („Karlik Kocynder”), kpr. Włodarczyk („Wilk”), dotarł do Malini już 3 maja ok. 3 nad ranem. Trzy godz. później dołączył ppor. Dąbrowski ze swoimi ludźmi. Zapadła decyzja, by kontynuować marsz na Groszowice. Wysłano jednak patrol rowerowy Walentego Musiała i Pawła Włodarczyka na spotkanie z Wawelbergiem. Otrzymali od niego rozkaz wycofania się w kierunku Kamienia Śląskiego, lecz w drodze powrotnej do oddziału zgubili się. Niestety nikogo z miejscowych Ślązaków nie było w zespole. Peowiacy z oddziału osłaniającego zaraz po akcji powrócili do swych miejscowości. We wsi Gronowice oddział ppor. Dąbrowskiego został otoczony przez patrol niemieckiej policji i trafił do opolskiego aresztu. Patrol rowerowy przedostał się bez przeszkód w rejon planowanej koncentracji.

Jadwiga Chmielowska blog " Niepoprawni.pl" artykuł " - "Akcja Mosty - Wybuch III Powstania Ślaskiego" - publikacja z dnia 17.02.2012r.

Niemiecka ofensywa

W nocy z 20 na 21 maja 1921r. rozpoczęła się największa niemiecka operacja zaczepna III Powstania Śląskiego. Z rejonu przedmościa krapkowickiego wyruszyły dwa natarcia, których zadaniem było oskrzydlenie kluczowej w tym rejonie powstańczej pozycji – Góry Świętej Anny. Na lewym skrzydle, wzdłuż szosy Gogolin – Strzelce prowadził natarcie dowodzony przez majora Ernsta Horadama bawarski Freikorps „Oberland”. Na prawym skrzydle atakowała złożona z trzech batalionów górnośląskich Niemców grupa majora Chappuisa ze związku taktycznego „Krappitz”. Jej zadaniem było oskrzydlenie od południa powstańczych pozycji na Górze Świętej Anny. Atakującym na drodze stanęły dowodzone przez Franciszka Kawę pododdziały 4. baonu katowickiego będące rezerwą pszczyńskiego 8. pułku Franciszka Rataja z Grupy Wschód. Tym razem to Niemcy zaskoczyli powstańców, spośród których wielu było na urlopach, a wielu pozostałych sądziło, że etap powstańczych walk należy już do przeszłości. Niemcy napotkali osłabione liczebnie posterunki, zaopatrzone w niewystarczający zapas amunicji.

Bolesław Bezeg "Linia Korfantego" Kwartalnik Historyczno-Krajoznawczy - Historia Lokalna nr 1/2011 - Opole

Poległych powstańców pochowano w Krapkowicach .MOGIŁA POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH (nr rej.: 156/87 z dnia 22.06.1987r.) - na cmentarzu komunalnym w Krapkowicach. Jest to nagrobek z szarego kamienia z napisem:

„Ty spoczywają prochy 14 Powstańców

Śląskich z roku 1921

Ludu śląski patrz

tu leża twe syny

Którzy walczyli o wolność

tej pięknej śląskiej krainy

I którzy swą krew oddali w ofierze

Dla Polski którą kochali szczerze

Chrapkowice 1921-1945.

Cześć Wam Bohaterom

Powstańcy!"

Mogiła powstała w 1945r. w drodze przeniesienia zwłok z miejsca pierwotnego pochówku na cmentarz komunalny, na lewo od bramy wejściowej.