Godów

Bez porozumienia się z naczelnymi władzami P. O. W. Maksymiljan Iksal wydał pisemny rozkaz do ruszenia, który jednakże nie był zaopatrzony żadnym podpisem, natomiast hasłem „Gwiazda". Tylko pszczyński komendant powiatowy, Fizia z niewytłumaczonych powodów usłuchał rozkazu samozwańca i rozpoczął walkę z „Grenzschutzem". Inne powiaty ruszyły 24 godziny później, — na rozkaz wydany z Bytomia. Organizację spotkało więc największe nieszczęście, jakie spaść na nią mogło, bo została pozbawioną jedynej szansy powodzenia, która polegała na jednoczesnym uderzeniu we wszystkich powiatach. Należący do otoczenia Iksala wymieniony wyżej Jan Szczepański udał się na kilka dni przed wybuchem powstania do sztabu w Strumieniu, gdzie przed zastępcą komendanta Zgrzebnioka, Janem Wyglendą złożył raport o postronnej akcji Iksala. W dniu 14 sierpnia zjawił się w Bytomiu wysłany przez tegoż Szczepańskiego kurier, który taki sam jak w Strumieniu raport złożył w głównej kwaterze P.O.W. Przerażony wieścią Grzegorzek, tego samego dnia wieczorem udał się do Sosnowca, skąd na ręce Szczepańskiego wysłał telegram następującej treści:

„Zabraniam stanowczo wszelkiej oddzielnej akcji. Należy stosować się do rozkazów, które wkrótce nadejdą. — Grzegorzek".

Telegram ten Szczepański odczytał kilka razy w Piotrowicach na zebraniu, któremu przewodniczył Iksal Maksymiljan, a na którym uchwalono dać hasło do powstania. Dodać należy, że na tymże zebraniu powzięto również uchwałę, że kto zdradzi tajemnicę — „otrzyma kulą w łeb".
Z powyższego wynika, że piotrowiccy separatyści nie mieli zamiaru władze powstańcze uwiadomić o wybuchu powstania, i zdecydowani byli zaskoczyć je faktem dokonanym. W rzeczy samej hasło do ruszenia już z Piotrowic było wydane, gdy czołowe władze powstańcze wspólnie obradowały w Strumieniu nad kwestią wybuchu powstania. Działo się to, jak wiadomo, w sobotę 16 sierpnia, a tymczasem dowódca grupy powstańczej w Dolnych Łaziskach, Robert Kopiec — już tego samego dnia wieczorem o godzinie 8-mej był w posiadaniu rozkazu do ruszenia, przesłanego mu przez komendanta powiatowego Fizię w Pszczynie. W nocy z 16 na 17 sierpnia o godzinie 2-giej wyruszył z Piotrowic należycie zbrojny oddział, złożony z około 40 powstańców, z Iksalem na czele. Po przekroczeniu granicy oddział podzielony został na trzy grupy, z których każda miała przez dowódcę wyznaczone zadanie. Grupa pierwsza, złożona z ochotników, miała unieszkodliwić grencszucowych żołnierzy składających wartę w dominjum gołkowickiem, poczem grupa druga, liczebnie najsilniejsza, niespodziewanym napadem opanować miała budynek dworski w Gołkowicach, w którym zakwaterowane były dwie sekcje „Grenzschutzu“, żołnierzy pojmać i zdobyć broń, oraz amunicję. W tym samym czasie trzecia grupa na polach pomiędzy Skrbeńskiem a Gołkowicami miała doprowadzić do wybuchu minę, i tą detonacją dać znać powstańcom powiatu rybnickiego i pszczyńskiego, że zbrojne powstanie przeciw wojskom „Grenzschutzu“ zostało rozpoczęte.
Plan ten został wykonany, lecz nie obeszło się bez walki, ponieważ grupa pierwsza nie zdołała zaskoczyć wartowników. Powstańców przywitały przed odwachem kule karabinowe, nie cofnęli się jednak przed ogniem nieprzyjacielskim. W czasie tej utarczki doszła do dworu grupa druga i po rozbrojeniu wartowników ruszyła natychmiast pod budynek, w którym znajdowali się żołnierze „Grenzschutzu“. Tu rozegrała się krótka, ale krwawa walka pod dowództwem Jana Salamona, ponieważ nieprzyjaciel stawiał zacięty opór, i dopiero gdy powstańcy zaczęli rzucać granaty ręczne, rwące powały nad głowami żołnierzy, nieprzyjaciel się poddał. W czasie walki zabici zostali dwaj powstańcy, Fr. Panus i Fr. Sernik, 4 zostało ciężko rannych. Z Niemców legło 6 żołnierzy. Jeńców odstawiono do Cieszyna.
Tak skończyła się pierwsza i ostatnia walka pod komendą samozwańczego wodza powstania, M. Iksala. Po zniesieniu grencszucowej placówki w Gołkowicach, cały oddział powstańców ruszył do Godowa, gdzie według obmyślonego przedsięwzięcia znieść miał również tamtejszą placówkę wojsk niemieckich, potem przejść dalej na teren powiatu rybnickiego i złączyć się z oddziałami powstańców, które miały zająć miasto Wodzisław. A jednak mimo, że pierwsze starcie w Gołkowicach skończyło się powodzeniem, ludzie Iksala doszli tylko do dworca kolejowego w Godowie, po czym — nie stoczywszy walki z nieprzyjacielem — wrócili do Piotrowic. Iksal, pod którego imieniem rozpoczęły się pierwsze kroki powstania, po przybyciu do Piotrowic znikł jak kamfora. W kilka dni później zjawił się on w Warszawie, gdzie prosił o pomoc dla powstańców, lecz z powodu oburzenia, które obudził buntem swym, — spotkała go należyta odprawa.
Czyn Iksala i jego towarzyszy, oraz wszelkie z nim związane okoliczności są dowodem, że Iksal jako członek tajnej organizacji wojskowo - konspiracyjnej wszczął otwarty bunt. Skutkiem tego buntu była zupełna klęska wojsk powstańczych we wszystkich powiatach i krwawa zemsta „Grenzschutzu“ na polskiej ludności cywilnej.

Józef Grzegorzek - " Pierwsze Powstanie Śląskie 1919 roku w zarysie" str 158- 165