Tijding op de Theems
Zeilend naar Londen
“Kijk je uit voor de plastic zakken in de Theems!”, is de eerste reactie van een collega als ik vertel dat we met de zeilboot naar Londen willen. We zijn er ettelijke keren voor gewaarschuwd: de stukken hout, plastic en ander afval dat met de stroom mee de stad in en uit wordt gevoerd. Dat lijkt een weinig sfeervol binnenkomen te worden. Toch zien we ernaar uit. Het condoom dat we vlak voor St Katherine Docks in het water zien drijven, doet ons dan ook allerminst verbazen. Zeker als je op de Surinamerivier bent geweest, vind je weinig meer echt vies. Hoewel er best wat troep in de Theems drijft, schijnt dat vooral aan de oppervlakte te zijn. Volgens onze reisgids zwemt er zelfs zalm in de Theems.
Echt romantisch is het natuurlijk allerminst. Maar stoer vinden we onze aankomst in Londen wel. Eeuwenlang trotseren outsiders al de zandbanken voor Londen: nu kunnen wij ons daaronder scharen. Zesendertig uur na vertrek uit IJmuiden wachten we maandagochtend zes uur verwachtingsvol om, hartje Londen, door de sluis van St Katherine Docks te mogen. We hebben, deels, een pittige en snelle tocht achter de rug. De oversteek over de Noordzee begon rustig op zaterdagavond 18.00 uur met windkracht 2, halverwege toenemend tot windkracht 4-5. Tot het begin van de Theemsmonding hebben we wind uit het noordoosten. Een perfect windje eigenlijk waarbij we vlinderen; totdat we bij de banken bij de Theemsmonding een dikke zeven met 35 knopen wind aan dek krijgen. Bij het vertrek zaterdagmiddag was het vooruitzicht nog 3 of minder, later langzaam toenemend tot windkracht 5-6. Dat was voor ons het sein om te vertrekken. Eerder stelden we ons vertrek een dagdeel uit omdat de windverwachting voor de Theemsmonding incidenteel windkracht 8 zou zijn.
Epirb afgegaan
Voor de Engelse kust gaan we tussen de Gabbard en Galoper banken door en een klein stukje omhoog tot aan het wrak van de Trinity om via Black Deep de Theemsmonding binnen te varen. We kiezen voor Black Deep in de hoop dat de golven wat minder hoog zullen zijn, gedempt door de banken. Maar dat blijkt niet het geval, want intussen draait de wind naar het noorden. Onder deze omstandigheden Princess Chanel ingaan vinden we geen goed idee omdat hier golven en wind zich ophopen in een fuik. Met rustig weer is dat een hele goede aanlooproute, maar wij durven dat niet aan.
We krijgen het zondagmiddag toch nog een paar uur zwaar te verduren. Vooral ook omdat de Theemsmonding een gebied vol banken is, met grote scheepvaart die allemaal met vloed naar binnen willen en met eb naar buiten. Hoewel het niet zo druk is als bijvoorbeeld de Maasmond kan het op sommige momenten wel onverwacht dringen zijn. Wij werden uiteindelijk bij Knock John Tower, waar de vaargeul minder dan tweehonderd meter breed is, opgelopen door een groot containerschip. We moeten uitwijken over de banken om ruimte te geven, maar op dat moment staat er wel windkracht 8 en zijn de golven 3 tot 4 meter hoog. Daar worden we niet echt blij van. Vlak daarvoor riep de coastguard bovendien dat er een Epirb was afgegaan en werd iedereen verzocht verhoogde waakzaamheid in acht te nemen. Als we onze hulp aanbieden, wordt al snel duidelijk dat het om Epirb gaat die per ongeluk afgegaan is. Maar wij zijn gewaarschuwd. Alert zitten Sjoerd en ik om beurten op een openingsschot, zover mogelijk naar voren onder de sprayhood om maar zo min mogelijk van de achteropkomende regen op ons te krijgen, met onze voeten in de verwarmde kajuit. Want hoewel begin mei is het toch ongelooflijk koud.
Half zes zondagavond bereiken we opgelucht het aangewezen ankergebied bij de Leigh Bank. Het ankeren gaat makkelijk en we koken nog een lekker maaltje voordat we met het ankeralarm op de mobiele GPS nog een paar uurtjes goed slapen. Er zijn wel verschillende havens, maar de ankergrond is hier goed en voor de havens moet je een stuk varen, dat vinden we zonde van onze tijd.
Flood Barrier
Om kwart voor twee de volgende ochtend gaan we anker op om met het tweede tij - opkomende vloed - de Theems op te varen. De stroom is alles bepalend op de Theems; die kan oplopen tot wel drie knopen. Wij hebben 2 ½ knoop mee en dat scheelt een hoop. Urenlang varen we in het donker langzaam langs een industriekust met bedrijvigheid aan de loswallen, en plukjes oude huizenbouw. De ervaring is groots. De brede rivier zien we langzaam smaller worden. Eigenlijk wel gek als je bedenkt dat het waterniveau per eeuw 60 cm stijgt. Waar moet dat blijven vragen we ons in stilte af. De stuw in de Theems, die Londen moet beschermen tegen overstromen bij slecht weer, is misschien wel niet voor niets indrukwekkend groot. De zogenoemde Thames Flood Barrier (vloedkering) net voor Greenwich bestaat uit negen zilverkleurige, geschubde halfronde pieren van elk vijf verdiepingen hoog die de 250 meter brede Theems in stukjes delen. Nadat we ons gemeld hebben, glijden we bijna plechtstatig tussen twee pieren door. Vooral op de terugweg, als we er in het schemerdonker langs varen, is het een prachtig gezicht. Verder de Theems opglijdend laten we de Millennium Dome links liggen en aan de rechteroever de grote wolkenkrabbers van het financiële centrum van Londen.
Londen
St Katherine Docks is ronduit uniek vanwege haar ligging midden in het centrum van Londen bij de historische Tower en de Tower Bridge. Vlak voordat we mogen binnenvaren, hijsen we nog de Britse gastenvlag: wel een beetje laat, maar domweg vergeten. Gaan we eerst een sluis door, daarna opent zich een ijzeren bruggetje midden in de haven voor ons. Het is allemaal niet ruim, maar wel sfeervol. Onze oudste zoon is opgetogen bij het zien van Starbucks midden in de haven en we zijn aangenaam verrast als we een groepje Theems barges zien liggen. Deze klassieke vrachtvaarders, zeg maar de werkpaarden van de Theems en de nabij gelegen kustgebieden vergelijkbaar met de Friese skûtsjes, maken het plaatje helemaal af. We zijn er écht: hartje Londen, slechts drie minuten lopen naar de eerste halte van de ondergrondse metro en naast één van Londens meest bezochte toeristische attractie. En dat alles terwijl in de haven een aangename rust heerst.
Londen zelf behoeft geen introductie. Wij beginnen met een ritje in de Londen Eye van waaruit we heel Londen kunnen overzien: van de Big Ben en het House of Parliaments tot St. Paul’s Cathedral, Westminster Abbey en de augurk (the Gerkin), zoals de Londenaren Swiss Re - een van Londens nieuwste wolkenkrabbers, noemen. Een wandeling over de Millennium Bridge, een bezoek aan het British Museum, Notting Hill en Portobello Road in West Londen staan ook op ons lijstje. Voor de marktgek is Portobello Road en Notting Hill, bekend van de gelijknamige film met Julia Robberts als felbeerde filmster en Hugh Grant op wie ze verliefd wordt, beslist een must. Hoewel we de zondagse antiekmarkt missen is er ook door de weeks genoeg te beleven. Aan het begin van Portobello Road zijn de antiekwinkeltjes, halverwege gaan ze over in kledingkraampjes en groentestalletjes. Op de hoek van Portobello Road en Lancaster Road drinken we op een terras één hoog een kop thee met een schitterend uitzicht op een bedrijvig kruispunt.
Golden Hinde
’s Morgens vroeg maken we een prachtwandeling van driekwartier langs de zuidoever van de Theems naar het moderne kunst museum Tate Modern. Het is letterlijk nog geen minuut lopen naar de Tower Bridge die we oversteken om aan de zuidoever van de Theems te komen. We lopen stroomopwaarts door weidse parken met moderne, nieuwe gebouwen, maar ook door nauwe, oude straatjes met aan de rechterzijde bijna voortdurend het zicht op de Theems. Onderweg passeren we de Golden Hinde, een kopie van het schip waarmee Francis Drake de wereld rondzeilde, en Shakespeare’s Globe Theater, ook weer een kopie. Om half negen ‘s ochtends passeren we veel Londenaren op weg naar hun werk. Een paar uur later is het sfeervol vanwege de vele toeristen. Op de bovenste verdieping van Tate Modern, gehuisvest in een oude elektriciteitscentrale, hebben we een fantastisch uitzicht over de stad. De rivier ligt aan onze voeten, de millenniumbrug leidt ons oog naar de grote koepel van St Paul’s Cathedral. We staren een poos naar buiten en zien het waterpeil van de kronkelige Theems zakken waardoor steeds meer zand- en steenbodem aan de kanten van de Theems te zien is. Thames Clippers, voor zowel forensen als toeristen, trekken voorbij.
Ons bezoek aan de big city sluiten we af met gekruid eten. Want voor ons geldt: geen bezoek aan Londen zonder eten bij een Pakistaan. Zijn de Pakistaanse restaurants in Nederland op één hand te tellen, Engeland zit er vol mee. Als voormalig wereldrijk niet zo gek natuurlijk. De sluismeester is zo vriendelijk ons te wijzen op Brick Lane waar je op loopafstand van de jachthaven de meeste curierestaurants van Londen op rij vindt. Nog voor we daar zijn, ontdekken we al een aantal eethuizen in Leman street. Omdat we niet kunnen wachten, maken we snel een keuze. Eigenlijk schieten we simpelweg het eerste het beste curierestaurant in. We eten bijzonder smakelijk in Red Chillie. Rond onze tafel staat permanent een behulpzame ober en de flessen water worden voor ons aangesleept.
Noordzee
Omdat we gebonden zijn aan de meivakantie van de kinderen en dus eigenlijk maar een week hebben, besluiten we uiterlijk vrijdag terug te varen. Na vier mooie dagen varen we donderdagavond de haven uit om in de buurt van de ankerplek van de heenweg weer ons anker uit te gooien; ditmaal bij de pier van Southend on Sea. Iets na middernacht komen we hier aan. Om kwart over negen vrijdagochtend gaan we anker op voor de oversteek en zeilen we met een noordoostenwind 4-5 weg. Via Princess Deep gaan we de Noordzee op. In dit smalle kanaal hebben we wind tegen tij en dat zorgt voor een korte en steile golfslag waardoor het schip niet echt mooi loopt. Wij worden hier niet blij van, maar gelukkig wordt niemand echt zeeziek.
Vanwege de noordoosten wind kunnen we niet rechtstreeks naar IJmuiden en gaan we eerst richting de Belgische kust. We verwachten een draaiing van de wind naar het noorden en willen later langs de Nederlandse kust omhoog zeilen. Van zeilen komt het laatste stuk niet veel omdat boven de Maasmond de wind wegvalt. Vroeg in de middag passeren we IJmuiden om meteen het Noordzeekanaal door te gaan naar onze thuishaven Enkhuizen. Voor het Hollandse gevoel overnachten we een nachtje in het pittoreske Durgerdam onder Amsterdam om zondag op ons gemak naar het IJsselmeer door te varen. Stipt om zes uur Hollandse tijd zitten we zaterdagavond aan de warme maaltijd met uitzicht op de rietkragen en het vlakke water van het Buiten-IJ.
St Katherine Docks
De ligging van deze haven is onmiskenbaar uniek in hartje Londen. Met de metro is alles te bereiken, maar ook lopend kun je hiervandaan Londen verkennen. St Katherine Docks is voor binnenkomende en uitgaande boten open van zes uur ’s morgens tot acht uur ’s avonds. Er is plek voor ongeveer160 boten. De haven heeft een Y-vorm en bestaat uit twee docks, respectievelijk East en West Dock. Te midden ervan liggen nieuwe, nette en schone toilet- en douchevoorzieningen (gratis!). Het liggeld bedraagt vier pond per meter per nacht, exclusief elektriciteit. De haven wordt voor een groot deel omgeven door oude (kantoor)gebouwen met op de begane grond cafés, barretjes en restaurants. Op nog geen vijfhonderd meter afstand is een grote supermarkt. Te midden van de haven vind je een modern Italiaans restaurant, een kapper en een kiosk. De sfeervolle Dickens Inn uit de 18e eeuw omgeeft een hoek van de haven: in een bruine kroegachtige atmosfeer kun je hier prima pizza eten.
Voor alle informatie over St. Katherine Docks is de website van de haven bijzonder informatief. Op www.skydocks.co.uk kun je een ligplaats boeken. Wij hebben ook via de website gereserveerd en ontvingen binnen een aantal dagen een bevestiging. Er is een jaarlijks houten botenfestival in september: de Thames Festival Classic Rally. Hoewel er toen wij er waren nog wel een enkel plekje vrij was, is van te voren boeken geen overbodige luxe. De populaire haven is nu al volgeboekt tijdens de Olympische Spelen 2012.
Actuele informatie
Tijdens de overtocht hebben we voor het eerst nieuwe gratis navigatie software geprobeerd: OpenCPN. Deze software is in feite de opvolger van de vertrouwde Seaclear. In tegenstelling tot Seaclear kan OpenCPN naast rasterkaarten, ook met vectorkaarten omgaan. Hiermee krijg je ineens de beschikking tot kaartmateriaal waar je tot nu toe op legale wijze geen mogelijkheid toe had. OpenCPN ondersteunt veel verschillende kaartformaten. De meest bekende rasterformaten worden ondersteund. Seaclear WCI kaarten kunnen geconverteerd worden. Als vectorkaarten kunnen bijvoorbeeld de (gratis!) Nederlandse ENC kaarten gebruikt worden. Op die manier heb je altijd kosteloos actuele kaartgegevens ter beschikking.
Naast de poplaire BSB en S57ENC formaten ondersteunt OpenCPN ook de CM93 formaten en CMvs2, voor wie deze kaarten ter beschikking heeft. Alle basisfuncties zijn beschikbaar: positie, measure, bearing, waypoints, routeplanning, track, marks en MOB. De software maakt gebruik van verschillende soorten GPS koppelingen, waaronder de standaard USB Garmin GPS. Aansturing van de autopilot is mogelijk. AIS en een (eenvoudige) GRIBviewer zijn ingebouwd. Kortom: alles wat je nodig hebt is beschikbaar. Tijdens onze overtocht gebruikten we de stabiele Beta versie 2.1. Naast OpenCPN gebruikten we WXtide voor de actuele getijden op de PC.
Handige internetlinks
WXtide software: http://www.wxtide32.com/
OpenCPN software: http://www.opencpn.org/
Gratis Nederlandse vectorkaarten en ENC formaat zijn te downloaden op: http://www.risserver.nl/ENC/ Onderaan de pagina staan verzamel-ZIP bestanden.
Andere handige Internet links:
Snelle site met weeroverzicht (ook bruikbaar met een trage verbinding): http://www.filo.nl/users/kortweer/kw-zwnz.htm
Thams updates vind je op:
http://www.eastcoastpilot.com/thames.html
http://www.the-river-thames.co.uk/tidalnav.htm
Getijdentabellen
http://www.filo.nl/zeilen/getijall.htm
Pilot en kaarten
- Als pilot is de Reeds Nautical Almanac standaard.
- Voor het overzeilen zijn de Imraykaarten C 25 (Harwich tot Dover) en C 30 (Harwich tot Hoek van Holland) behulpzaam. Voor de Theemsrivier is C2 nodig.
- Op de kaartsoftware OpenCPN hielden we bij waar we waren. WXtide gebruikten we om de getijdengegevens (hoog- en laag waterstanden) te bepalen.
Let op
Op de kaarten staan de windparken in aanbouw voor de kust van Engeland nog niet aangegeven. Kaartjes zijn wel makkelijk te downloaden. Zie: http://www.ryaeast.org/new_site/documents/gunfleet/gabbardchart.pdf