การจักสาน ชะลอมปิ่นโต บ้านเนินกะบาก

ชื่ออาชีพ การจักสานชะลอมปิ่นโต บ้านเนินกะบาก

รายละเอียดของผู้ประกอบอาชีพ

นางสุดสาคร จันกกผึ้ง เกิดวันที่ 21 มกราคม 2503


สถานที่ ที่ตั้ง(พิกัด)

139 ม.4 ตำบลเนินมะปราง อำเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก


ละติจูด 16.571172 ลองติจูด 100.642179


กระบวนการ (ขั้นตอน) การผลิต

การจักสานชะลอมปิ่นโตบ้านเนินกะบาก อนุรักษ์ความเป็นเอกลักษณ์ของบ้านเนินกะบากไว้ในชิ้นงาน ที่สามารถสร้างเป็นรายได้ ด้วยฝีมือการสานที่ส่งต่อมาจากรุ่นสู่รุ่น อีกทั้งยังเป็นศูนย์การเรียนรู้ ทำให้งานสานดีๆ ไม่มีทางเลือนหายไปกับเวลา เป็นผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ(ไม้ไผ่) ที่มีอยู่ในชุมชน ลดภาวะโลกร้อน ชะลอมปิ่นโต เป็นการจักสานขึ้นจากตอกไม้ไผ่เส้นบางๆ มีรูปทรงและลายสานที่สวยงาม นอกจากจะทำเป็นภาชนะใส่ของที่มีความคงทนแข็งแรง ยังสะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าของ มรดกทางวัฒนธรรมไทย เป็นการส่งเสริมอาชีพ


วัสดุและอุปกรณ์

1. ไม้ไผ่อาทิ ไผ่สีสุก ไผ่ซาง ไผ่บงหรือไผ่ตง

2. มีดอีโต้ สำหรับผ่าไม้ไผ่

3. มีดสำหรับจักตอก

4. มีดสำรับเหลาขอบ

5. กรรไกร

6. กาว

7. ค้อน


วัสดุที่ใช้ในการสาน

1. ไม้ตอกไม้ไผ่กว้างประมาณ 0.4 เซนติเมตร ยาว 50 เซนติเมตร จำนวน 15 เส้น

2. ไม้ตอกขนาดเส้นเล็กกว้าง 0.2 เซนติเมตร ยาว 50 เซนติเมตร 1 เส้น


ขั้นตอนการสาน

1. นำไม้ตอกมาสานโดยใช้ไม้ตอก 2 เส้น วางไขว้เป็นตัว X

นำไม้ตอกอีก 2 เส้นสานขัดด้านบนและด้านล่าง

2. นำไม้ตอกสานขัด 3 ทิศทางให้ได้ด้านละ 4 เส้น รวมเป็นไม้ตอกทั้งหมด 12 เส้น

3. จะเห็นว่าไม้ตอกทุกเส้น จะขัดกันธรรมดา ยก 1 ข้าม 1 จะได้รูปหกเหลี่ยมเป็นจุดศูนย์กลาง 1 รูปและมีรูปหกเหลี่ยมล้อมรอบ จำนวน 6 รูป

4. การขึ้นเป็นตัวชะลอม ให้เลือกจับมุมใดมุมหนึ่งนำไม้ตอกสานขวางจนรอบเป็นวงกลม ปลายไม้ตอก

ที่รอบให้ทับซ้อนกับจุดเริ่มต้นวนจนหมดความยาวของไม้ตอก

5. ใช้ไม้ตอกสานลักษณะเดียวกันเพื่อทำฝาชะลอมปิ่นโต


การเข้าขอบและหู

เข้าขอบและใส่หูหรือที่หิ้ว ซึ่งทำจากไม้ไผ่และโค้งงอได้ ใช้เชือกหรือหวายพันให้แน่น หรือใช้เชือกที่เป็นสี พันที่มือจับจนหมด


ประโยชน์ใช้สอย

ช้เป็นภาชนะสำหรับ

  • ใส่ของถวายพระ จัดเป็นสังฆทาน

  • ใส่ผลไม้ ขนม หรืออื่นๆ เป็นของฝาก ของที่ละลึก ของขวัญ

ผู้ให้ข้อมูล นางสุดสาคร จันกกผึ้ง

ผู้เรียบเรียง/ผู้เขียน นางนารี โตน้อย ครู กศน.ตำบล