คือ การค่อยๆเก็บสะสมความคิด ความเชื่อ ความรู้สึกที่มีต่อตนเองตั้งแต่เล็กจนโตซึ่งมีผลต่อการแสดงออกในทุกๆด้านของคนคนหนึ่ง ที่ว่าเริ่มตั้งแต่เล็กนี้ก็คือตั้งแต่ยังเป็นเด็กทารก เด็กเรียนรู้ที่จะพลิกคว่ำพลิกหงาย ลองแล้วลองอีกจนที่สุดก็ทำได้ ในขณะนั้นเองที่เด็กก็หล่อหลอมความเชื่อว่า "หนูทำได้" รับรู้ว่าตนเองก็มีความสามารถ อย่างไรก็ตามความภาคภูมิใจในตนเองนี้ต้องมาพร้อมกับความรู้สึกว่าตนเองมีค่าหรือได้รับความรักด้วย นั่นคือขณะที่เด็กโตขึ้น เขาหล่อหลอมความเห็นเกี่ยวกับตนเองผ่านคำพูดหรือการแสดงออกของคนอื่นที่มีต่อเขา ดังนั้นการที่ได้อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีความรัก ความอบอุ่น พ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดูมีส่วนอย่างมากที่จะปรับมุมมองที่เขามีต่อตนเองได้

                    เด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองจะรู้สึกดีกับตนเอง มองโลกในแง่ดี ร่าเริง ยิ้มแย้มแจ่มใส แต่เด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองต่ำ เด็กจะรู้สึกไม่ปลอดภัย กังวลหรือหวาดกลัวได้ง่าย จะรู้สึกว่า ชั้นไม่เก่งพอ ชั้นไม่ดีพอ ชั้นทำไม่ได้หรอก ดังนั้นในฐานะที่เป็นพ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดู คุณมีบทบาทสำคัญที่สุดในการสร้างความมั่นใจให้แก่เด็ก

                  วิธีการในการแสดงออกในสถานการณ์ต่างๆของเด็ก เป็นตัวบ่งบอกการมีความภาคภูมิใจในตนเอง หากพ่อแม่ได้ทราบลักษณะบางอย่างที่บ่งบอกว่าเด็กมีระดับของความภาคภูมิใจในตนเองในระดับไหน ก็จะทำให้พ่อแม่เสริมความมั่นใจให้แก่เด็กได้อย่างถูกทาง

ลักษณะของเด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองต่ำ
- หลีกเลี่ยงการเข้าร่วมกิจกรรมใหม่ๆหรือไม่คุ้นเคย
- มองว่าตนเองไม่มีความสามารถ หรือคิดในแง่ลบไว้ก่อน เช่น "ชั้นทำไม่ได้หรอก", "ไม่มีใครสนใจหนูหรอก"
- ถ้าตนเองทำผิดก็อาจจะโทษคนอื่น มองโลกในแง่ร้าย
- ง่ายต่อการถูกผู้อื่นชักนำ
- หงุดหงิด คับข้องใจได้ง่ายๆ หรือยอมแพ้ง่ายๆ
- อ่อนไหวต่อคำวิจารณ์
- รู้สึกไม่พอใจรูปร่างลักษณะของตนเอง
- ไม่ค่อยมีส่วนร่วมในห้องเรียน

ลักษณะของเด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองสูง
-ชอบที่จะมีส่วนร่วมในกิจกรรมใหม่ๆอยู่เสมอ หรือการพบปะผู้คนมากหน้าหลายตา
- ภูมิใจในความสำเร็จของตนเอง
- เรียนรู้จากความผิดพลาดของตนเอง ยอมรับจุดเด่นและจุดด้อยของตนเอง
- ยอมรับกับคำวิจารณ์ และมักพูดได้เต็มปากว่า "หนูไม่เข้าใจ" แทนที่จะเป็น "หนูมันโง่"
- มั่นใจในรูปร่างลักษณะของตนเอง

** จำไว้ ว่าเด็กไม่สามารถคิดหรือทำได้อย่างผู้ใหญ่ ดังนั้น คาดหวังพวกเขาตามความเป็นจริง หลีกเลี่ยงการวิพากษ์วิจารณ์ที่มากเกินไป
แล้วความภาคภูมิใจในตนเองมีผลกระทบอะไรต่อเด็ก?

ระดับของความภาคภูมิใจในตนเองมีผลกระทบต่อชีวิตและบุคลิกภาพของเด็กแตกต่างกัน ถ้าเด็กที่ดูขาดความมั่นใจอยู่แล้ว เขาก็มีแนวโน้มที่จะกลัวสิ่งแวดล้อมใหม่ๆและโอกาสใหม่ๆ ทำให้เป็นการจำกัดความรู้ความสามารถของตนเองไปโดยปริยาย ส่วนเด็กที่มีความมั่นใจ ก็มักจะชอบเผชิญกับสถานการณ์ใหม่ๆด้วยทัศนคติในทางบวก แง่มุมที่อาจกระทบกับเด็ก ได้แก่
- ความสัมพันธ์กับผู้อื่น
- ทัศนคติ
- ความสามารถในการตัดสินใจหรือการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
- การเผชิญกับสิ่งใหม่ๆ
- ความคิดสร้างสรรค์
- การตอบสนองต่อแรงกดดันจากกลุ่มเพื่อน
- ความสามารถในการไปให้ถึงเป้าหมาย
- การประสบความสำเร็จใน รร.

การสร้างความภาคภูมิใจในตนเอง
มุมมองที่คนจะมีต่อตนเองนี้หล่อหลอมจากสิ่งที่พวกเขาได้ยินหรือประสบการณ์ในวัยเด็ก ดังนั้นผู้ปกครองสามารถช่วยเด็กได้ โดย
- ช่วยให้เขาเรียนรู้และยอมรับเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง
- เป็นตัวอย่างที่ดีของผู้ที่มีความมั่นใจในตนเองให้แก่ลูกผ่านคำพูดหรือการแสดงออก
- แสดงออกถึงความรักที่มีต่อเขาบ้าง
- พยายามสนับสนุนหรือชมเชยความพยายามของเขาด้วย ไม่ใช่มองไปที่ผลอย่างเดียว
- หลีกเลี่ยงการเปรียบเทียบกับพี่น้อง เพื่อน ของเขา
- ปล่อยให้เด็กได้ตัดสินใจเองหรือแสดงออกอย่างอิสระ เพื่อจะได้เรียนรู้ความผิดพลาดด้วยตนเองบ้าง
(ภายใต้ดุลยพินิจของผู้ปกครอง)
- ใช้คำพูดที่คอยส่งเสริมเขาหรือเป็นไปในเชิงบวก เพราะเด็กอ่อนไหวต่อคำพูดของพ่อแม่มาก
- ให้ความสนใจลูกบ้าง เพราะ การที่เราให้ความสนใจเขา นั่นคือการที่เรายืนยันว่าเขามีค่าสำหรับเราแค่ไหน การมีเวลาให้กับเขาแสดงให้เห็นว่าเขามีความสำคัญกับคุณ การจะแสดงออกซึ่งความรักนี้อาจทำได้โดยการพูดคุย การเล่น การแสดงอารมณ์ความรู้สึกออกมา การช่วยเหลือเด็กอาจทำได้โดยการเปิดโอกาสให้เขาได้เรียนรู้ทักษะใหม่ๆด้วยตนเอง ตามวัย ดังนี้
เด็กวัยรุ่น
- ให้รับผิดชอบงานในบ้านบ้าง เช่น ทำกับข้าวง่ายๆ
- อาจจัดให้มีระบบบรุ่นพี่ช่วยเหลือรุ่นน้อง เช่น การช่วยสอนน้องอ่านหนังสือ
- ฉลองความสำเร็จเล็กๆน้อยๆบ้าง เช่น เข้าร่วมแข่งกีฬาได้เหรียญ
- ชมเชยหรือสนับสนุนความพยายามของลูก เช่น การตัดสินใจเรื่องบางเรื่อง การบริหารเงินออม ผลในระยะยาว
- เมื่อเด็กรู้สึกมั่นใจที่จะแสดงความคิดเห็นของตนเอง เขาจะสามารถคุยกับพ่อแม่ได้อย่างเปิดเผยมากขึ้น
- การมีความภาคภูมิใจในตนเองสามารถช่วยให้เด็กมั่นใจทัศนคติหรือคุณค่าของตนเองพอที่จะรับมือกับแรงกดดัน จากกลุ่มเพื่อน - เด็กเคารพความแตกต่างของบุคคล
- การที่ไม่ถูกเปรียบเทียบกับพี่น้องหรือเพื่อน จะทำให้เด็กมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่น ไม่รู้สึกอิจฉาหรือโกรธง่ายๆ

** เวลาชมเด็ก ทำให้เขามั่นใจว่าเขาเป็นคนพิเศษไม่ว่าเขาจะมีรูปร่างหน้าตาหรือลักษณะอย่างไรก็ตาม
** เวลาจะฝึกวินัยเขา ตำหนิพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ไม่ใช่ไปตำหนิที่ตัวเด็ก เช่น ควรพูดว่า "ลูกห้ามตีพี่เขา" แทนที่จะพูดว่า "ทำไมเกเรอย่างนี้นะ"
** ให้ความสนใจกับงานหรือกิจกรรมของลูก เพื่อให้เขารู้สึกว่าเขามีความสำคัญกับคุณ
** อย่างไรก็ตาม อย่าแสดงออกถึงความรักมากจนเกินไปหรือเพิกเฉยต่อพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ เพราะอาจทำให้เกิดนิสัยที่ไม่ดีตามมา ควรเดินทางสายกลางไว้
เรียบเรียงโดย พญ.สินดี จำเริญนุสิต   ที่มา  https://www.thai-dbp.org/ArticleThaiDBPNo1.php