ชื่อเรื่อง หมอสมุนไพร

ชื่อภูมิปัญญา นายประยาน แสงพรมชารี

พื้นที่ปฏิบัติ หมู่ที่ 1 บ้านนาตงใหญ่ ตำบลนาตงวัฒนา อำเภอโพนนาแก้ว จังหวัดสกลนคร

ประวัติความเป็นมา

บริบทของหมอพื้นบ้าน โดยความเป็นมาของหมอพื้นบ้านนั้น ได้แก่

ส่วนใหญ่มักมีบรรพบุรุษ พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย เป็นหมอยาสมุนไพร แล้วถ่ายทอดโดยวิธีเป็นผู้ช่วยเหลือในการเก็บยาสมุนไพรตั้งแต่เป็นเด็กบ้าง ช่วยฝนยาบ้าง เช่นกรณีนายจันทร์ ศรีเมืองไพร บ้านวังทอง ต.วังทอง

อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี เดิมบรรพบุรุษเป็นหมอพื้นบ้านมาก่อน ได้เรียนจากปู่ผา ปู่มา และพ่อ หรือนายจันที วรรณวงษ์ เริ่มตั้งแต่ปู่ ชื่อ นายชัน (เป็นหมอพื้นบ้าน) ตาย ได้เอาตำรายาไว้ให้ (หนังสือ,ใบลาน) จึงศึกษาด้วยตนเอง เนื่องจากเคยเรียนภาษาบาลีหนังสือธรรม จึงสามารถอ่านออก โดยได้ศึกษาตั้งแต่ปี 2521 “เมื่อปี 2550 เกิดอาการ "บีฮั่ว" ไปหาหมอโรงพยาบาลเขาไม่รับเลยโสตายเอายาต้มของปู่ (ในตำรา) มาต้มกิน 9 หม้อก็หาย”

เจ็บป่วยด้วยตนเอง หรือญาติเจ็บป่วย แล้วไปรักษา จากนั้นขอเรียนกับหมอยาสมุนไพร โดยยกครูขัน 5 ขัน 8 บ้าง เช่น นายดี โคตรงาม มีอาจารย์ทองมารักษาคนไข้โรคตับ (ซึ่งเป็นหลาน) อาจารย์ถามว่าอยากจะเรียนวิชาหรือไม่ ถ้าอยากเรียนให้เอาความรู้ยาสมุนไพรมาแลกเปลี่ยน ตนเองจึงเอายาแก้มานลมแลกเปลี่ยนกับยาแก้โรคอัมพาตของอาจารย์ ซึ่งเป็นเหตุการณ์เมื่อประมาณ 20 ปี มาแล้ว

ไม่ได้เจ็บป่วย แต่อาศัยความสนใจของตนเอง เช่น นายปัน ชาปู่ เมื่อปี 2502 เรียนด้วยตนเอง โดยเห็นเขามาขายยาว่ายาดีก็เลยขอเรียนด้วย เขาก็สอนให้ โรคที่พ่อปันเรียนคือโรคผู้หญิง

ขั้นตอนการทำ

การทำสมุนไพรเป็นผง สมุนไพรที่จะนำมาบดเป็นผงต้องเป็นสมุนไพรที่ถูกทำให้แห้งสนิทดีแล้ว บดให้ละเอียดเป็นผงด้วยการตำ หรือใช้เครื่องบดยา ก็ได้ วิธีการทำให้แห้งจะใช้วิธีตากแดด ผึ่งลม หรือเข้าตู้อบ ขึ้นอยู่กับ ชนิดของสมุนไพร และความสะดวกของผู้ผลิตก่อนนำสมุนไพรไปทำให้แห้ง ควรล้างทำความสะอาดขจัดสิ่งสกปรกปลอมปนออกให้หมด ถ้ามีขนาดใหญ่มาก มีเนื้อแข็งหรือแห้งยาก เช่น ส่วนที่เป็นราก เหง้า หัว เปลือกเนื้อไม้หรือผล ให้หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ บาง ๆ ขณะยังสดอยู่ เพื่อให้แห้งและบดเป็นผงง่าย

ประโยชน์

1.สามารถรักษาโรคบางชนิดได้ โดยไม่ต้องใช้ยาแผนปัจจุบัน ซึ่งบางชนิดอาจมีราคาแพง และต้องเสียค่าใช้จ่ายมาก อีกทั้งอาจหาซื้อได้ยากในท้องถิ่นนั้น

2.ให้ผลการรักษาได้ดีใกล้เคียงกับยาแผนปัจจุบัน และให้ความปลอดภัยแก่ผู้ใช้มากกว่าแผนปัจจุบัน

3.สามารถหาได้ง่ายในท้องถิ่นเพราะส่วนใหญ่ได้จากพืชซึ่งมีอยู่ทั่วไปทั้งในเมืองและ ชนบท

4.มีราคาถูก สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้อยาแผนปัจจุบัน ที่ต้องสั่งซื้อจากต่าง ประเทศเป็นการลดการขาดดุลทางการค้า

การสืบสานต่อ นำสืบสานต่อให้กับลูกหลานรุ่นหลัง

ผู้เขียน นางสาวสุพาพร ชุ่มนาว