ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร

อาชีพท้องถิ่น

การทอผ้าพื้นเมืองย้อมสีธรรมชาติบ้านนาดี ตำบลโพธิไพศาล อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร

อาชีพท้องถิ่น

การทอผ้าพื้นเมืองย้อมสีธรรมชาติ

กลุ่มอาชีพการทอผ้าพื้นเมืองย้อมสีธรรมชาติ ของกลุ่มชาวบ้านบ้านนาดี ตำบลโพธิไพศาล อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร เกิดจากการฝึกอบรม แบบชั้นเรียน กลุ่มศูนย์ฝึกอาชีพชุม 1 อำเภอ 1 อาชีพ ของกศน.อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร

การย้อมสีธรรมชาติ โดยส่วนใหญ่ได้มาจากส่วนต่าง ๆ ของพืช เช่น เปลือกไม้ ใบไม้ ผล ลำต้น แก่น ต้นไม้และรากไม้ ซึ่งจะมีกรรมวิธีในการเตรียมน้ำย้อมสีและวิธีการย้อมสีที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับชนิดของพืชและส่วนที่นำมาใช้ในการย้อมสี

ย้อมสีน้ำตาลอ่อนจากเปลือกเพกา

ย้อมสีเหลืองจากเปลือกมะม่วง

ผลิตภัณฑ์ผ้าฝ้ายบ้านนาดี ต.โพธิไพศาลนั้น จะมีการย้อมด้วยสีธรรมชาติ มาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ เนื่องจากชาวบ้านได้เล็งเห็นถึงความปลอดภัยในการใช้ผ้าในการสวมใส่ หรือนำไปใช้ประโยชน์ อื่นๆ จึงทำให้ได้รับความนิยมมากขึ้น ข้อสังเกตของผลิตภัณฑ์ที่ย้อมด้วยสีธรรมชาติจะมีสีอ่อนและความคงทนต่อการตกสีมากกว่าผลิตภัณฑ์ที่ย้อมด้วยสีสังเคราะห์

สีธรรมชาติได้จากต้นไม้ ได้แก่ ราก แก่นเปลือก ต้น ผล ดอก เมล็ด ใบ เป็นต้น ซึ่งต้นไม้แต่ละชนิดให้โทนสีต่างกันขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของต้นไม้นั้นๆ ซึ่งจะขอยกมาเป็นตัวอย่างเป็นบางส่วนดังนี้

สีแดง ได้จาก เปลือกประดู่ เปลือกหนุ่มสาว รากยอ แก่นฝาง เปลือกสมอ ครั่ง
สีคราม ได้จาก ต้นคราม
สีเหลือง ได้จาก เปลือกเพกา เปลือกมะม่วง แก่นขนุน ต้นหม่อน ขมิ้น ดอกดาวเรือง
สีตองอ่อน ได้จาก เปลือกผลทับทิม ต้นคราม ใบหูกวาง เปลือกและผลสมอพิเภก ใบส้มป่อย ใบแค ใบสับปะรดอ่อน
สีดำ ได้จาก ผลมะเกลือ ผลกระจาก ผลและเปลือกสมอ
สีส้ม ได้จาก เปลือกและรากยอ ดอกกรรณิการ์ (ส่วนที่เป็นหลอดสีส้ม)
สีเหลืองอมส้ม ได้จาก ดอกคำฝอย
สีม่วงอ่อน ได้จาก ลูกหว้า
สีชมพู ได้จาก ต้นฝาง
สีน้ำตาล ได้จาก เปลือกไม้โกงกาง เปลือกผลมังคุด
สีเขียว ได้จาก ใบเตย ใบตำลึง เปลือกต้นมะริดไม้ ใบหูกวาง เปลือกสมอ