คำแนะนำการปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดต้อกระจก
รายละเอียดการปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดต้อกระจก
1. ห้ามล้างหน้าและระวังไม่ให้น้ำหรือสิ่งสกปรก เช่น ฝุ่น ควัน ลม ไอต่างๆ เข้าตา ใช้ผ้าชุบน้ำสะอาดบีบหมาดๆ เช็ดหน้าแทนการล้างหน้าวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น
2. อาบน้ำตั้งแต่ไหล่ลงมา โดยระวังอย่าให้น้ำกระเด็นเข้าตา
3. ห้ามสระผมเอง ควรสระผมในท่านอนโดยระวังไม่ให้น้ำกระเด็นเข้าตา
4. การแปรงฟัน ควรใช้แก้วน้ำในการบ้วนปาก ไม่ควรเปิดจากก๊อกน้ำโดยตรง เพราะน้ำอาจกระเด็นเข้าตาได้ง่าย
5. งดแต่งหน้า งดใช้เครื่องสำอางค์หรือสารเคมีใดๆ เช่น ครีมบำรุง น้ำมันบำรุงผมบริเวณใบหน้าหรือศีรษะ
6. ห้ามขยี้ตาหรือเกาเปลือกตาแรงๆ
7. หยอดยา ป้ายยาขี้ผึ้ง (ถ้ามี) และ/หรือรับประทานยาตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัด
8. ในช่วงเวลากลางวัน อาจสวมแว่นตาเพื่อป้องกันแสงแดด ลม ฝุ่น หรือสิ่งแปลกปลอม เข้าตาแทนฝาครอบตา หากออกนอกบ้านควรใส่แว่นกันแดด ควรล้างแว่นตาทุกวันด้วยน้ำสะอาด
9. หลีกเลี่ยงการนอนตะแคงลงข้างที่ผ่าตัดเป็นเวลา 1 คืนหลังผ่าตัด และควรครอบตาข้างที่ผ่าตัดด้วยฝาครอบตาพลาสติกแข็งก่อนเข้านอน เป็นเวลา 1 เดือน เพื่อป้องกันอันตรายจาการกดทับตา การขยี้ตา หรือตาโดนกระแทกในขณะนอนหลับ ควรทำความสะอาดฝาครอบตาด้วยสบู่และล้างด้วยน้ำสะอาดและเช็ดให้แห้งทุกวัน
10. ควรระมัดระวัง การสำลักอาหาร ไอหรือจามรุนแรง และระวังไม่ให้ท้องผูก โดยเฉพาะช่วง 1 สัปดาห์แรก หลังผ่าตัด
11. งดการออกกำลังกายที่ต้องออกแรง หรือมีเหงื่อออกมาก ในช่วง 1 เดือนแรก หลังผ่าตัด แต่ท่านสามารถออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดินออกกำลังภายในบริเวณบ้าน แกว่ง แขนขา ขี่จักรยานอยู่กับที่ ที่ไม่ทำให้เหงื่อออกมากได้ หลังผ่าตัด 2 สัปดาห์ เป็นต้นไป
12. ควรระมัดระวังการกระทบกระเทือนบริเวณรอบดวงตา หรืออุบัติเหตุต่างๆ เช่น การหกล้ม การเดินชนสิ่งกีดขวาง
13. หลีกเลี่ยงกิจกรรมต่างๆ ที่อาจทำให้ น้ำ ฝุ่น ควัน เข้าตา ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในลูกตา เช่น การทำความสะอาดบ้าน การปรุงอาหาร การอยู่ใกล้ สัตว์เลี้ยง ล้างรถ การทำสวนพรวนดิน การรดน้ำต้นไม้ การจุดธูปไหว้พระ
14. ห้ามยกของหนัก และงดก้มศีรษะต่ำกว่าเอวเป็นเวลานานๆ โดยเฉพาะช่วง 2 สัปดาห์แรก หลังผ่าตัด
15. ไม่ควรอุ้มเด็กหรือสัตว์เลี้ยง เพราะอาจเกิดอัตรายกับตาข้างที่ทำผ่าตัดในขณะอุ้มเด็ก หรือสัตว์เลี้ยงได้
16. ถ้าการมองเห็นหลังผ่าตัดอยู่ในเกณฑ์ปกติ สามารถขับรถได้เองที่ 1-2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด
17. ท่านสามารถใช้สายตาได้ตามปกติ เช่น อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ แต่ควรหยุดพักสายตาเป็นระยะหรือเมื่อมีอาการแสบตาหรือ ปวดตา
18. หลังผ่าตัด สามารถเดินทางโดยยานพาหนะต่างๆ ได้ตามปกติ เช่น รถยนต์ เรือ รถไฟ หรือเครื่องบิน
19. หากมีการผิดปกติ เช่น ตามัวลง ปวดตา มีขี้ตา ตาแฉะ ตาอักเสบแดง ควรมาพบแพทย์ทันทีไม่ต้องรอให้ถึงวันนัดหมาย โดยในเวลาราชการ ติดต่อตึกผู้ป่วยนอกชั้น 5 ห้อง 500 และนอกเวลาราชการ ติดต่อตึกผู้ป่วยนอกชั้น 1 ห้องฉุกเฉิน และไม่ควรซื้อยาตามร้านขายยามาหยอดหรือรับประทานเอง
20. มาพบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
ทั้งนี้ การปฏิบัติตัวภายหลังการผ่าตัด อาจมีการปรับเปลี่ยนแปลงตามคำแนะนำของแพทย์ผู้รักษา
วิธีการเช็ดตา (ข้างที่ทำผ่าตัด)
ท่านควรเช็ดทำความสะอาดตาข้างที่ทำผ่าตัดอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง หลังตื่นนอนตอนเช้า ห้ามใช้น้ำล้างตาโดยเด็ดขาด โดยมีรายละเอียดวิธีการเช็ดทำความสะอาดตาดังนี้
1. ล้างมือให้สะอาดและเช็ดมือให้แห้งด้วยผ้าสะอาดทุกครั้งก่อนและหลังเช็ดตา
2. นั่งในท่าสบาย หรือนอนราบไม่หนุนหมอน
3. เปิดฝาครอบตาออก และทำความสะอาดฝาครอบตาด้วยน้ำสบู่ ล้างน้ำให้สะอาด เช็ดให้แห้ง
4. ใช้สำลี 1 ก้อนชุบน้ำเกลือปราศจากเชื้อที่โรงพยาบาลเตรียมให้ บีบให้พอหมาดๆ จากนั้นเริ่มเช็ดตา ดังนี้
สาลีก้อนที่ 1/ เช็ดหัวตาให้สะอาด ด้วยความเบามือ /ห้ามกดตา/ ระวังไม่ให้สำลีถูกตาดำ
สาลีก้อนที่ 2 /เช็ดชิดขอบตาบน /โดยให้ผู้ป่วยมองปลายเท้า/ เช็ดจากหัวตาไปหางตา /ไม่เช็ดย้อนไปมา
สาลีก้อนที่ 3 /เช็ดชิดขอบตาล่าง /โดยให้ผู้ป่วยมองขึ้นด้านบน /แล้วเช็ดจากหัวตาไปหางตาให้สะอาด/ ไม่เช็ดย้อนไปมา
สาลีก้อนที่ 4 /เช็ดเปลือกตาบนจนถึงคิ้วให้สะอาด
สาลีก้อนที่ 5 /เช็ดเปลือกตาล่างจนถึงโหนกแก้มให้สะอาด
ในรายที่มีขี้ตามาก/สามารถใช้สำลีเพิ่มได้ตามความเหมาะสม/ในกรณีที่แพทย์ประเมินว่าไม่ควรเช็ดตาใกล้ขอบตา แพทย์อาจแนะนำให้เช็ดห่างออกจากขอบตา เล็กน้อย / หลังจากเช็ดตาเสร็จแล้วให้ท่านหยอดตาป้ายตาตามแพทย์สั่ง
5. ปิดฝาครอบตาหรือแว่นที่ล้างสะอาดแล้ว เพื่อป้องกันการถูกกกระทบกระแทก
ขอขอบคุณ
รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิงกนกรัตน์ พรพาณิชย์
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ แพทย์หญิงสุธาสินี บุญโสภณ
รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิงดารินทร์ สากิยลักษณ์
รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิงชารีนันท์ จิรภาไพศาล
อาจารย์ แพทย์หญิงอุษณีย์ ตั้งสัตยาธิษฐาน