Theo báo cáo Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam do Bộ Y tế phối hợp Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thực hiện vào 2019 cho thấy tỷ lệ học sinh mắc chứng thừa cân, béo phì tăng đáng kể (2013 - 2019) (lần lượt từ 5,83% lên 10,62% và từ 1,08% lên 1,85%), học sinh quan hệ tình dục lần đầu tiên trước 14 tuổi đã tăng gấp hơn 2 lần kể từ năm 2013 (1,48%) đến năm 2019 (3,51%). Ngoài ra, theo nghiên cứu sức khỏe tâm thần và sự phát triển toàn diện trẻ vị thành niên Việt Nam (UNICEF), khoảng 15% - 30% thanh thiếu niên ở Việt Nam gặp phải các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Những con số trên cho thấy tính cấp thiết trong việc triển khai các mô hình nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng về sức khỏe thể chất, tinh thần, sinh sản của thanh thiếu niên Việt Nam.
Hiện nay, các chương trình về chăm sóc sức khỏe có các hình thức tổ chức thú vị như:
Giáo viên, nhân viên trường học được tập huấn về kiến thức sức khỏe học sinh, các kỹ năng tham vấn;
Nhóm học sinh nòng cốt được tập huấn kiến thức, kỹ năng truyền thông, tổ chức để sau đó hỗ trợ giải đáp thắc mắc
Học sinh tổ chức các hoạt động (tập huấn, cuộc thi, truyện tranh, v.v) cho học sinh trong lớp/trường về các chủ đề sức khỏe với sự hỗ trợ của giáo viên.
© Tài liệu nâng cao năng lực cho nhân viên y tế trường học
Bộ tài liệu tập huấn cho nhân viên y tế trường học với 8 học phần về các chủ đề về dinh dưỡng, an toàn thực phẩm, sức khỏe sinh sản, sức khỏe tinh thần, phòng chống tai nạn và sơ cứu ban đầu, vv, cung cấp kiến thức, kỹ năng cần thiết để giải quyết các vấn đề sức khỏe nổi bật của học sinh.
© Sức khỏe sinh sản và hạnh phúc cho học sinh
Tập huấn học sinh, nhân viên y tế tại trường học về kiến thức sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục.
Tập huấn học sinh nòng cốt kỹ năng điều hành, truyền thông để tổ chức các hoạt động sinh hoạt lớp/thảo luận nhóm cho các bạn học sinh khác về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục.
© Sổ tay chăm sóc sức khỏe tinh thần học sinh
Các cuốn sổ tay chăm sóc sức khỏe tinh thần (SKTT) cho học sinh các trường THPT toàn quốc với những chủ đề như tổng quan về SKTT, mối tương quan giữa áp lực học tập, áp lực đồng trang lứa, bạo lực học đường, sử dụng Internet và tình trạng SKTT của học sinh. Những thông tin trên cung cấp cho học sinh kiến thức về SKTT và các kỹ năng để các em tự cân bằng cảm xúc khi gặp khó khăn tâm lý trong học tập và cuộc sống.
© Nhóm hỗ trợ đồng đẳng (hỗ trợ đồng trang lứa)
Thanh thiếu niên cảm thấy dễ dàng khi chia sẻ vấn đề của mình với bạn bè đồng trang lứa hơn là với người lớn. Do đó, các chương trình hỗ trợ đồng đẳng ra đời, để giúp đào tạo học sinh trở thành người lắng nghe và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo về sức khỏe tâm thần Nhiều trường học ở nước ngoài đã triển khai các chương trình này như một cách để phát hiện các dấu hiệu của tình trạng sức khỏe tâm thần. Học sinh sẽ đóng vai trò vừa là người dẫn buổi tham vấn vừa là người tham vấn còn giáo viên, nhà tham vấn và chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ chỉ cung cấp sự hỗ trợ. Ở Việt Nam, các chương trình chăm sóc sức khỏe tinh thần cho học sinh hầu như rất ít được tổ chức ở các trường học.
© Chương trình thanh niên tháo vát
Chương trình Thanh niên tháo vát dành cho học sinh từ lớp 7 - lớp 10 với 11 buổi học nhóm về các chủ đề như xây dựng lòng tự trọng, sự hòa khí, tự độc thoại, điểm mạnh cá nhân, giải quyết vấn đề, vv giúp học sinh hiểu những nhận thức sai lệch, sự khác biệt giữa các cá nhân, từ đó phát triển sự đồng cảm, khả năng quản lý cảm xúc, kỹ năng xử lý tình huống và nâng cao khả năng phục hồi, điều này là cơ sở giúp sức khỏe tinh thần của các em được phát triển lành mạnh.
© Góc thân thiện vì sức khỏe sinh sản vị thành niên
Tại các trường học THCS ở tỉnh Hòa Bình, góc thân thiện vì sức khỏe sinh sản vị thành niên là nơi tổ chức tọa đàm chia sẻ kiến thức sức khỏe sinh sản, cũng là nơi học sinh nòng cốt lắng nghe, giải đáp băn khoăn của các bạn học sinh về sức khỏe sinh sản với sự hỗ trợ của giáo viên. Một số nội dung chính được chia sẻ là kỹ năng ứng xử tình huống, kỹ năng về sức khỏe sinh sản vị thành niên, kỹ năng từ chối thông qua các trò chơi và hoạt động tập thể.