การทำหมอนสม๊อค

ภูมิปัญญา :  การทำหมอนสม๊อค

หมอน เป็นเครื่องใช้งานในครอบครัว ที่จัดอยู่ในจำพวกเครื่องนอน ที่มนุษย์รู้จักใช้มาตั้งแต่สมัยโบราณกาล ในสมัยนั้นยังใช้เพียงท่อนไม้เอาผ้ามารองศีรษะเท่านั้น จนในที่สุดหมอนก็ได้รับการวิวัฒนาการสร้างสรรค์จากมนุษย์ด้วยวัสดุที่เป็นผ้าและนุ่นขึ้นมาจนถึงปัจจุบัน

สม๊อค หมายถึง การจับจีบผ้าหรือการทำให้เนื้อผ้ามีรอยย่นพองฟู จนเกิดลวดลายต่าง ๆ บนเนื้อผ้าสม๊อค เป็นงานที่ประดิษฐ์ที่ทำกับผ้าขึ้นมาแล้วเกิดลวดลายต่าง ๆ ที่ให้ความรู้สึกอ่อนหวานสวยงามในตัวของมันเอง ได้มีการนำผ้าสม๊อคมาประกอบในชิ้นงานได้หลากหลาย เช่น ตกแต่งเสื้อผ้าเด็กและสตรี ปลอกหมอนอิง กระเป๋าผ้า ผ้าสำหรับเย็บสม๊อค อาจจะเป็นผ้าดิ้นทองหรือผ้ามัน การเตรียมผ้าทำสม๊อคจะต้องตัดผ้าให้มีเนื้อผ้าสำหรับรูดยก ส่วนความกว้างขึ้นอยู่กับความต้องการที่จะต้องมีการออกแบบและกำหนดลายไว้ล่วงหน้า หมอนสม๊อค ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำผ้าใยธรรมชาติหรือผ้าใยสังเคราะห์ มาตัดให้มีขนาดตามต้องการ กำหนดตำแหน่งลงบนผ้าแล้วพับทบผ้าตามตำแหน่งและลวดลายที่กำหนดไว้ แล้วเย็บบรรจุด้วยนุ่น ใยพอลีเอสเตอร์ ฟองน้ำ เศษผ้าปั่น หรือเส้นใยอื่น ๆ ที่เหมาะสม เย็บตรึงตรงกลางหมอนด้วยมือให้เป็นรอยบุ๋ม มีลักษณะ คล้าย ผลฟักทอง ปิดรอยเย็บด้วยกระดุมที่หุ้มด้วยผ้าชนิดเดียวกัน ทำเป็นของใช้และของตกแต่ง

หมอนสม๊อคหรือหมอนฝักทองเป็นหมอนสวยงามเป็นเอกลักษณ์แบบไทย ๆ และคนไทยมีความเชื่อว่าถ้ามีหมอนฝักทองอยู่ในบ้านจะมีเงินมีทองเข้าบ้านเหมือนชื่อของหมอนคือฝักทอง หมอนสม๊อคมีลวดลายต่าง ๆ หลายแบบ และเป็นหมอนที่ใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง เช่น ตกแต่งบ้านให้สวยงามเป็นศิริมงคลในบ้าน ใช้ในงานพิธีต่าง ๆ เช่น งานแต่งงาน งานบวช ของชำร่วย ใช้เป็นของฝากญาติ มิตรสหาย สามารถทำเป็นอาชีพ 

สาขาภูมิปัญญา : สาขาศิลปกรรม 

ชื่อภูมิปัญญา : การทำหมอนสม๊อค

ชื่อผู้ดำเนินการ : นางกมลวรรณ จิตแจ่ม

ข้อมูลพื้นฐานรายบุคคล  : ความเป็นมาของบุคลคลคลังปัญญา : สม๊อค หมายถึง การจับจีบผ้าหรือการทำให้เนื้อผ้ามีรอยย่นพองฟู จนเกิดลวดลายต่างๆบนเนื้อผ้าสม๊อค เป็นงานที่ประดิษฐ์ที่ทำกับผ้าขึ้นมาแล้วเกิดลวดลายต่าง ๆ ที่ให้ความรู้สึกอ่อนหวาน สวยงามในตัวของมันเอง ได้มีการนำผ้าสม๊อคมาประกอบในชิ้นงานได้หลากหลาย เช่น ตกแต่งเสื้อผ้าเด็กและสตรี ปลอกหมอนอิง กระเป๋าผ้า ผ้าสำหรับเย็บสม๊อค อาจจะเป็นผ้าดิ้นทอง หรือผ้ามัน การเตรียมผ้าทำสม๊อค จะต้องตัดผ้าให้มีเนื้อผ้าสำหรับรูดยก ส่วนความกว้างขึ้นอยู่กับความต้องการที่จะต้องมีการออกแบบและกำหนดลายไว้ล่วงหน้า หมอนสม๊อคฟักทอง เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีลักษณะในกลุ่มของหมอนฟักทอง ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชนหมอนฟักทอง ซึ่งได้ให้นิยามว่า หมอนฟักทอง หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำผ้าใยธรรมชาติหรือผ้าใยสังเคราะห์ มาตัดให้มีขนาดตามต้องการ กำหนดตำแหน่งลงบนผ้าแล้วพับทบผ้าตามตำแหน่งและลวดลายที่กำหนดไว้ แล้วเย็บบรรจุด้วยนุ่น ใยพอลีเอสเตอร์ ฟองน้ำ เศษผ้าปั่น หรือเส้นใยอื่นๆ ที่เหมาะสม เย็บตรึงตรงกลางหมอนด้วยมือให้เป็นรอยบุ๋ม มีลักษณะ คล้าย ผลฟักทอง ปิดรอยเย็บด้วยกระดุมที่หุ้มด้วยผ้าชนิดเดียวกัน ทำเป็นของใช้และของตกแต่ง 

จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถิ่น : เป็นการสืบสานความรู้เดิม และต่อยอดความรู้ นำไปสู่การขาย

วัตถุดิบที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์เกิดจากภูมิปัญญา : นุ่น

รูปแบบและลักษณะการถ่ายถอดการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ภูมิปัญญาท้องถิ่น : ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า และความภาคภูมิใจ

ข้อมูลอื่นๆ : ภาพถ่าย

ผู้บันทึกข้อมูล : นางสาวอาภัสรา สิงห์ยะบุศย์