ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านจ่าก้อง
บ้านจ่าก้อง
พื้นที่ 34 ไร่ จ่าก้อง หรือ จ.ส.ท. สุทิน ทองเอ็ม สามารถจัดสรรเนื้อที่เหล่านั้นทำไร่นาแบบผสมผสานได้อย่างดีเยี่ยม จากจุดเริ่มต้นที่พ่อแม่ทำนาเพียงอย่างเดียวมาตลอด จนเมื่อจ่าก้องจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ก็เริ่มเลี้ยงไก่สวยงามขาย ต่อมาเริ่มเลี้ยงปศุสัตว์ เช่น เป็ดและไก่ ส่งให้กลุ่มปศุสัตว์ เริ่มทำสวนต่อจากปศุสัตว์หลังจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 โดยเริ่มต้นจากการทำสวนไผ่ เพราะไม่ต้องดูแลมาก เดิมทีพ่อกับแม่มีที่นาเพียง 22 ไร่ ต่อยอดจนกลายมาเป็น 34 ไร่ ในปัจจุบัน
จ.ส.ท. สุทิน ทองเอ็ม หรือ จ่าก้อง อยู่บ้านเลขที่ 65 หมู่ที่ 3 ตำบลป่าแฝก อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย
ได้รับรางวัล ปี 2560 เป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ปี 2561 ได้รางวัลภูมิปัญญาศึกษาด้านเกษตร และ ปี 2562 ได้รางวัลปราชญ์ดีเด่นของ กศน. (การศึกษานอกสถานที่) ระดับประเทศ
จ.ส.ท. สุทิน เริ่มทำกิจกรรมเต็มรูปแบบเมื่อปี 2545 ถูกปลูกฝังและโตมากับการเกษตร แต่มีความคิดต่างจากพ่อกับแม่ที่เดิมทีทำนาเพียงอย่างเดียว และมีความคิดว่าถ้าทำหลายๆ อย่าง จะมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นยิ่งกว่านี้ นี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นของการทำไร่นาสวนผสมของจ่าก้อง เมื่อก่อนที่บ้านปลูกข้าว กข 43 ได้ผลไม่ค่อยดี เพราะระบบชลประทานไม่ดี ชาวบ้านต่างไม่ขุดบ่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ เพียงแต่รอน้ำฝน จ่าก้องจึงมีความคิดที่จะขุดบ่อน้ำขึ้นมาเพื่อเก็บน้ำ บ่อน้ำแบ่งออกเป็น 2 บ่อ โดยบ่อแรกเป็นพื้นที่สูงไว้เก็บน้ำ มีเนื้อที่ทั้งหมด 1 ไร่ บ่อที่สองไว้เลี้ยงปลา มีเนื้อที่ 1 ไร่ เช่นกัน น้ำที่ใส่แปลงนาเมื่อมีน้ำล้นจะมีบ่อดักน้ำอีก 1 บ่อ
ด้านการทำปศุสัตว์และไก่สวยงามเมื่อปีที่ผ่านมา ไก่สวยงามเริ่มมีคนนิยมลดน้อยลง จึงเลี้ยงไว้เฉพาะบางส่วน มีหลายสายพันธุ์ เช่น ไก่เหลืองหางขาว ไก่น้ำแดง แต่จะมีเฉพาะพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์เท่านั้น แรกๆ รายได้หลักมาจากไก่สวยงามเสียเป็นส่วนใหญ่ แต่หลังๆ มานี้คนเริ่มเปลี่ยนพฤติกรรมจากการซื้อไก่สวยงามมาเป็นซื้ออาหารเพื่อบริโภคและช่วงนั้นเป็นช่วงที่มีผลผลิตที่ได้จากไผ่ออกมาพอดี
ต้นไผ่ ปลูกเพียงแค่ 3 ไร่ เป็นไผ่กิมซุ่ง การขายไผ่ไม่ได้ขายเป็นหน่อ แต่เลือกที่จะตัดยอดมาทำเป็นยอดหน่อไม้ดองแทน หากจะไม่ขายหน่อไม้ดองและหน่อไม้สด แต่จะขายยอดหน่อไม้และกิ่งชำของไผ่ โดยจะปล่อยให้ไผ่สูง ประมาณ 7 เมตร จะใช้ไม้ขอชักยอดลงมา จุดที่แตกต่างจากหน่อไม้ธรรมดาก็คือ หน่อจะเล็กกว่าหน่อไม้ปกติ แต่จะมีความกรอบที่มากกว่า
ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านจ่าก้อง มีแหล่งเรียนรู้ ดังนี้
1.ด้านบุคลากร
จ่าสิบโทสุทิน ทองเอ็ม ครูภูมิปัญญาด้านเกษตร รุ่นที่ 8 จากสภาการศึกษา ได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ สาขาอาชีพไร่นาสวนผสม จากกระทรวงเกษตร
ทัศนคติในการก่อตั้ง เพื่อให้เกษตรกรไทยและคนไทยได้เห็นในการเดินตามรอยเท้าพ่อ ชีวิตก็จะมีความสุขแบบยั่งยืนและจะมีแต่สิ่งดีงามตามมา
ผู้ที่เกี่ยวข้อง/สนับสนุน ได้แก่ นายอำเภอกงไกรลาศ เกษตรอำเภอกงไกรลาศ พัฒนาชุมชนอำเภอกงไกรลาศ ประมงอำเภอกงไกรลาศ ปศุสัตว์อำเภอกงไกรลาศ นายก อบต.ป่าแฝก ผู้นำท้องถิ่นตำบลป่าแฝก และกศน.ตำบลป่าแฝก
2.งบประมาณ
ไม่ได้รับงบประมาณสนับสนุน ใช้สิ่งที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
แหล่งเงินทุน
- รายได้จากเงินเดือน/ค่าจ้าง - ขายไก่ไข่
- ขายไก่สวยงาม - ขายข้าว
- ขายกิ่งพันธุ์ไผ่ - ขายหน่อไม้
- ขายผัก - ขายปลา
- ขายไก่พื้นเมือง
3.สื่อ วัสดุ อุปกรณ์
ใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
4.การบริหารจัดการ
กลุ่มเป้าหมาย แบ่งเป็น
-ผู้สูงอายุ -ผู้มีฝีมือเฉพาะ
-เยาวชน -ผู้ด้อยโอกาส
-ผู้พิการ
มีการจัดกลุ่มอาชีพ ดังนี้
-เลี้ยงกบในกระชัง สมาชิก 32 คน
-เลี้ยงไก่ไข่ สมาชิก 28 คน
-ผักกลางมุ้ง สมาชิก 23 คน
-แปรรูปไม้ไผ่ สมาชิก 20 คน
-เกษตรปลอดสาร สมาชิก 58 คน
-ไม้ผล สมาชิก 60 คน
-ปลูกหญ้าเนเปียเพื่อเลี้ยงโค สมาชิก 30 คน
-กลุ่มสมุนไพรเพื่อแปรรูป สมาชิก 25 คน
-เพาะชำกล้าไม้ สมาชิก 30 คน
-กลุ่มทำอาหาร สมาชิก 70 คน
-กลุ่มมัคคุเทศก์ชุมชน สมาชิก 13 คน
-กลุ่มรถไถนำเที่ยว สมาชิก 25 คน
-กลุ่มการแสดงพื้นบ้าน สมาชิก 10 คน
ส่งเสริมให้คนในชุมชนมีรายได้ โดย
-จัดคิวกลุ่มทำอาหารรับคณะดูงาน
-จัดคิวมัคคุเทศก์ต้อนรับคณะดูงาน
-จัดคิวการแสดงต้อนรับคณะดูงาน
-เปิดตลาดที่โรงพยาบาลกงไกรลาศเพื่อขายของ
-เปิดตลาดออนไลน์ให้กลุ่ม
การแบ่งพื้นที่ทำการเกษตร
1. ที่อยู่อาศัย จำนวน 1 ไร่
2. ทำนา จำนวน 22 ไร่ บำรุงดินด้วยการใส่ปุ๋ยหมักจากมูลสัตว์ ปุ๋ยอินทรีย์
3. ปลูกพืชผักสวนครัว จำนวน 2 งาน ได้แก่ ชะอม มะเขือยาว มะเขือกรอบ พริก ข่า ตะไคร้
4. ปลูกไม้ผลและไม้ยืนต้น 1 ไร่
- ไผ่ 1 ไร่ 2 งาน
- มะม่วง มะปราง มะพร้าว ขนุน 1 ไร่
- กล้วยหอมทอง 3 งาน
- กล้วยน้ำหว้า 2 งาน
5. ประมง (ขุดบ่อ 8 บ่อ บนพื้นที่ 2 ไร่)
- เลี้ยงปลา 3ไร่ขุดบ่อดินเพื่อแยกประเภทปลา ได้แก่
ปลาดุก 2,000 ตัว
ปลาสวาย 2,000 ตัว
ปลานิลและปลาทับทิม 5,000 ตัว
ปลาหมอชุมพร 3,000 ตัว
หอยชม 1 บ่อ
กบ 1 บ่อ
6. เลี้ยงสัตว์
ไก่พันธุ์ไข่ 20 ตัว
ไก่พื้นเมือง 5 แม่
ไก่สวยงาม 20 คู่
ไส้เดือนไว้ผลิตปุ๋ย 7 บ่อ
7. อื่นๆ 4 ไร่
สระบัวสาย 1 ไร่
นาบัวดอก 3 งาน
ผักบุ้ง 1 งาน
สระกักเก็บน้ำ 2 ไร่
รวมพื้นที่การเกษตรทั้งหมด 34 ไร่
แหล่งน้ำที่ใช้ในการเกษตร
-ได้จากน้ำฝน แหล่งน้ำตามธรรมชาติและจากสระน้ำที่ขุดไว้จำนวน 2 ไร่
แหล่งเงินทุน
- รายได้จากเงินเดือน/ค่าจ้าง
- ขายไก่ไข่
- ขายไก่สวยงาม
- ขายข้าว
- ขายกิ่งพันธุ์ไผ่
- ขายหน่อไม้
- ขายผัก
- ขายปลา
- ขายไก่พื้นเมือง
การจัดกระบวนการเรียนรู้ ภายในศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชนต้นแบบตำบลป่าแฝก
1.ฐานการน้อมนำหลักแนวคิดตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจ
2. ฐานการปรับเปลี่ยน
3.ฐานการเรียนรู้นาข้าวและสวน
4.ฐานปศุสัตว์
5.ฐานการเรียนรู้การนำสิ่งที่เหลือใช้ มาใช้ให้เกิดประโยชน์/ผสมผสาน เกื้อกูลประโยชน์
6.ฐานการทำบัญชี
7.ฐานการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม