ตีมีดบ้านแม่ตะละ

ตีมีดแม่ตะละม้ง บ้านแม่ตะละม้ง หมู่ 7 ตำบลแม่แดด อำเภอกัลยาณิวัฒนา จังหวัดเชียงใหม่

การตีมีด ในอดีตม้งมีความรู้เรื่องการทำมีดอยู่มากมาย ลักษณะมีดของม้งจะไม่เหมือนกับชนเผ่าอื่น ม้งจะมีการตีมีดตามสภาพการ ใช้งาน ถ้าเป็นงานหนักตัวมีดก็จะมีลักษณะใหญ่ แต่ถ้าใช้ในการดายหญ้า ม้งจะทำด้ามมืดให้ยาวเพื่อสะดวกในการฟันหญ้า หรือถ้าตัดไม้ม้งก็จะทำตัวมีดใหญ่ขึ้นด้ามไม่ค่อยยาวเท่าไร เพื่อสะดวกแก่การใช้งาน ม้งจึงได้ชื่อว่าผู้ที่มีความสามารถในการตีมีดเป็นอย่างมาก มีดม้งจะมีลักษณะพิเศษกว่า คือตัวมีดจะหนา ตรงปลายมีดจะแหลมมาก มีความคมมาก

เครื่องเป่าลมกับกองถ่าน เครื่องเป่าลมมีประโยชน์ในการเป่าลมเพื่อให้ถ่านร้อนขึ้น และไม่ดับ สะดวกแก่การเผามีดให้ร้อน และสามารถที่จะตีมีดตามรูปแบบที่ต้องการ ซึ่งมีดที่ถูกวัดแบบเรียบร้อยแล้ว จะถูกนำมาเผาให้มีความอ่อนตัวขึ้น แล้วจึงจะตีมีดให้มีความสวยงาม เครื่องเป่าลมทำมาจากไม้ โดยหาท่อนไม้ที่มีขนาดใหญ่พอสมควร เจาะตรงกลางให้มีช่องว่างในท่อนไม้อยู่ จากนั้นนำเส้นเหล็กมา เอาแผ่นไม้มาทำเป็นฝาปิดตรงด้านหน้าของท่อนไม้ เจาะรู ตรงกลางของแผ่นไม้ที่ใช้ทำเป็นฝา นำเส้นเหล็กที่เตรียมไว้มาสอดใส่เข้าไป จากนั้นจึงนำไปสวมลงไปในท่อนไม้ เวลาที่ดึงออกแล้วดันเข้าไปจะมีลมเป็นตัวช่วยเปา ให้ถ่านที่ติดไฟอยู่ข้างหน้าไม่ต้องดับ

แบบมีดต่าง ๆ ของม้ง

ซึ่งการตีมีดแต่ละครั้ง ม้งจะต้องมีการนำแผ่นเหล็กที่จะตีเป็นมีด มาวัดตามแบบ มีดตามที่ม้งออกแบบไว้ เพื่อสะดวกแก่การใช้งานเพราะมีดม้ง แต่ละแบบจะมีการนำมาใช้งานคนละด้านกัน มีดจะมีขนาดของตัวมีดหนาก็จะมี การใช้งานที่ค่อยข้างหนัก หรือใช้สำหรับในการตัดสิ่งของที่มีความแข็งแรง ส่วนมีด ที่มีขนาดของตัวมีดบาง และเล็กลงจะใช้ในการตัดสิ่งของที่อ่อนกว่า เช่น ใช้หั่นผักต่าง ๆ ส่วนมีดที่ใช้ในการหั่นเนื้อสัตว์ต่างกันตรงปลายมีดจะมี ลักษณะแหลมมาก ตัวมีดจะมีีลักษณะเล็กยาวเรียว เหมาะสำหรับในการพกพาไปไหนมาไหนได้สะดวก

มีดด้ามยาว (เม้าจั๊ว) หรือมีดด้ายหญ้าของม้ง มีลักษณะตัวมีดมีความยาว ประมาณ 30 - 45 เซนติเมตร ตรงปลายมีดจะมีลักษณะงอเข้าหาตัวมีดที่คม ส่วนที่ปลาย มีดนั้นจะมีลักษณะเหมือนปล้องถือได้ สามารถที่จะนำไม้มาเหลาแล้วสอดเข้าไปข้างใน เพื่อใช้เป็นด้ามจับอีกครั้งหนึ่ง เพื่อสะดวกแก่การใช้งาน ซึ่งมีดชนิดนี้จะใช้ในการด้ายหญ้าเท่านั้น และใช้ตัดต้นไม้ ซึ่งจะสังเกตเห็นว่าขนาดของตัวมีดจะมีความหนากว่ามีดชนิดอื่น ๆ มีดด้ามยาวนี้จะเป็นมีดคู่ชีพของม้ง เพราะม้งจะใช้มีดนี้ในการทำไร่ตลอดเวลา

เคียวเกี่ยวข้าวม้ง ทำมาจากเหล็ก ม้งจะมีการตีเคียวเพื่อใช้ในการเกี่ยวข้าวโดยเฉพาะ คือ เคียว ม้งจะมีลักษณะโค้ง ตัวมีดจะหนานิดหน่อย ไม่มีรอยหยักด้านในของด้ามที่มีความคม ซึ่งเคียวใช้ในการเกี่ยวข้าวโดยตรงเท่านั้น

ขวาน (เต่า) ใช้ในการผ่าฝืน หรือใช้ตัดต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ ม้งจะทำมาจากเหล็กที่มีขนาด ใหญ่เพื่อเหมาะสมแก่การใช้งาน วิธีการตีขวานม้งเริ่มจาก นำท่อนเหล็กมาเผาให้อ่อนตัวแล้ว จากนั้น จะมีการเจาะรู ซึ่งขนาดเจาะรูนั้นจะต้องเผาให้ก้อนเหล็กอ่อนตัวจริง ๆ จึงจะสามารถที่จะเจาะรูได้ หลังจากที่เจาะรูเรียบร้อยแล้ว จะมีการตีตรงปลายขวานให้มีความคม จากนั้นเหลาไม้มาสอดใส่เข้าไป เพื่อเป็นด้ามจับสะดวก และเหมาะกับการใช้งาน