ประวัติที่ผ่านมาคนไทยยุคก่อน ประวัติศาตร์ รู้จักทอผ้าใช้แล้ว โดยได้ค้นพบว่า แนวดินเผาที่ใช้สำหรับ ปั่นเส้นด้าย และยังพบร่องรอยของเศษฝ้าย และไหมติดอยู่กับกำไลและขวานสำริด และขวานสำริด ที่บ้านเชียง

คุณภาพฝ้าย พบว่าที่เกี่ยวกับการปั่นด้ายคือ กำลังเกาะหรือยึดเหนี่ยวต้องมีมากพอ เพราะเส้นใยบิดพันกันเป็นเกลียวมีความละเอียด และความยาวพอดี ความโค้งอ่อนตัวปานกลาง ยึดตัวออกได้บ้าง มีขี้ผึ้งธรรมชาติ หุ้มผิวเส้นใย ผ้าฝ้ายมีเนื้อสัมผัสนุ่ม เป็นฉนวนความร้อนดีเลิศ ดูดความชื้นได้มาก ดูดสีย้อมดี ความดีเหล่านี้รวมกับฝ้ายมีราคาค่อนข้างถูกทำให้ฝ้ายเป็นที่นิยมใช้กันทั่วไป

การทอผ้า เป็นงานศิลปะพื้นบ้านที่เป็นงานหัตถกรรมของไทยที่อาศัยแรงงานและฝีมือประดิษฐ์คิดค้นอันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการสั่งสมประสบการณ์ และอุดมการณ์พื้นฐานในการดำรงชีวิต ศิลปะการทอผ้าจึงเป็นสิ่งที่มีคุณค่าทั้งยังเป็นเครื่องเตือนใจให้ตระหนักถึงสภาพความเป็นอยู่ที่มีเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมแบบไทยๆ อันมีพัฒนาการสืบเนื่องมานานหลายร้อยปี ก่อให้เกิดความภูมิใจ ในความเป็นไทย

ในท้องที่อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี เป็นอำเภอที่มีคน “ไท-ยวน” มากเป็นอันดับหนึ่งของจังหวัด และตำบลท่าช้าง อำเภอเสาไห้ ก็เป็นอีกตำบลหนึ่งที่มีคน “ไทย-ยวน” ซึ่งอพยพมาจากภาคเหนือของประเทศไทย คือมาจากอำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย หรือเดิมเรียกว่า แคว้นโยนกนคร คนไทยกลุ่มนี้จึงมีภาษาพูดและวัฒนธรรมละม้ายคล้ายกับคนในภาคเหนือ แถบเชียงใหม่ เชียงราย เชียงแสน ชนกลุ่มนี้ เรียกชื่อตนเองว่า “ไท-ยวน”

ชาวไทยวนที่ตำบลท่าช้าง ยังคงรักษาวัฒนธรรมประเพณีแบบชาวล้านนา เช่นภาษาพูด การแต่งกาย การทำบุญตามประเพณีแบบล้านนา เช่น ประเพณีสลากภัต การประกอบอาชีพของชาวไทยยวนส่วนใหญ่ ประกอบอาชีพทำนา รับจ้าง ค้าขาย และมีอาชีพเสริมหลังการทำนา คือ การทอผ้า

ประวัติความเป็นมาของกลุ่มสตรีทอผ้าพื้นเมืองตำบลห้วยแก้ง ผ้าทอพื้นเมืองคำก้าว เป็นภูมิปัญญาของชาวบ้านคำก้าว ที่ได้สืบทอดมาจากบรรพชน

สตรีชาวโยนกนคร หรือที่เรียกว่า ไท-ยวน จะมีความรู้ความเชี่ยวชาญด้านการทอผ้า ซึ่งในสมัยโบราณ ผู้หญิงจะทอผ้าไว้ใช้ในครัวเรือน ทอกันเกือบทุกบ้าน เป็นหัตถกรรมพื้นบ้านรูปแบบและวิธีการทอก็ได้รับการฝึกหัดถ่ายทอดสืบต่อกันจากบรรพบุรุษมาสู่ลูกหลาน โดยใช้กี่มือ หรือกี่พื้นบ้าน เป็นเครื่องทอ ลวดลายของผ้าจะเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของแต่ละหมู่บ้าน

ชาวบ้านคำก้าว เมื่อมีเวลาว่างจากการทำนา ก็จะทอผ้าไว้ใช้ ซึ่งในการทอผ้าช่วงแรก ๆ จะทอเป็นผ้าซิ่นริมผ้า หรือชาวผ้าจะเป็นสีแดง หากทอได้มากๆ ก็จะรวมกันเป็นหาบไปขายในงานเทศกาล

ในปัจจุบัน มีที่ทำการกลุ่มเป็นอาคารถาวร มีสมาชิกกลุ่ม 20 คน การทอผ้ายังคง เอกลักษณ์ผ้าลายโบราณ แต่ได้มีการพัฒนาลวดลายผ้าตามที่กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมมาสนับสนุนฝึกอบรม เช่น ทอผ้าเช็ดหน้า, ผ้าสีพื้น, ผ้าขาวม้า และสีสันสวยงามตามสมัยนิยม ในอนาคตการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าทอท่าช้าง นอกจากจะทอเป็นผ้าถุง, ผ้าขาวม้า, ผ้าห่ม, ผ้าเช็ดตัว, ผ้าคลุมไหล่, ผ้าตัดเสื้อ, ผ้าเช็ดหน้า หรือถุงย่ามแล้ว สามารถทอเพื่อนำไปแปรรูปเป็นกระเป๋า, หมวก, หมอน, หมอนอิง, ซองโทรศัพท์, ถุงใส่ของวัยรุ่น ซึ่งจะทำให้ตลาดกว้างขวางยิ่งขึ้น

ซึ่งการทอผ้าของชาวบ้านท่าช้างก็จะมีเอกลักษณ์ของตัวเอง คือ ผ้าสี่เขา หรือผ้าสี่ตะกรอ เป็นผ้าทอโบราณ สะท้อนถึงภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่สืบทอดกันมาหลายร้อยปี ในปัจจุบัน ยังมีผู้สืบทอดภูมิปัญญาต่อไปและขณะเดือนกันก็สามารถนำภูมิปัญญาเดิมประยุกต์ ให้เข้ากับสมัยใหม่ตามความต้องการของตลาดในด้านสีสันและรูปแบบ

วัสดุ/อุปกรณ์

1. กี่กระตุก

2. ฟันหวี

3. หลอดใหญ่

4. หลอดเล็ก

5. เผื่อนผลัดหลอด

6. ที่เดินด้าย (ที่ม้วนฮูก)

7. ไหมประดิษฐ์สีต่าง ๆ

กระบวนการผลิต/ขั้นตอนการผลิต

1. นำไหมประดิษฐ์ (สีตามต้องการ) จำนวน 2.5 ลูก ไปปั่นใส่หลอดใหญ่

2. นำไปเดินด้ายเพื่อหาความยาม จำนวน 150 เมตร

3. เดินด้ายเสร็จนำไปใส่ฟันหวีเพื่อหวีด้าย

4. นำวัสดุในข้อ 3 ไปใส่กี่กระตุก

5. เก็บตะกรอเพื่อทำให้เป็นลายขัดพื้นฐาน

6. พันด้ายสีตามที่ต้องการใส่หลอดเล็ก โดยอุปกรณ์เผื่อนผลัดหลอด

7. นำวัสดุในข้อ 6 ไปใส่กระสวยและนำไปพุ่งที่กี่กระตุกขณะทอ

8. จะได้ผืนผ้าความยามตามต้องการ

เคล็ดลับในการผลิต

1. การคิดรูปแบบ ลวดลายผ้าให้ทันสมัย

2. เนื้อผ้าคงทน สีไม่ตก