การทอผ้ามัดหมี่ ย้อมสีจากธรรมชาติ

กลุ่มทอผ้ามัดหมี่ บ.โคกข่า อ.ศรีธาตุ พัฒนาจากเดิมเน้นย้อมสีจากธรรมชาติ เป็นการย้อมสีด้วยสมุนไพร พร้อมการผลิตในรูปแบบ ลวดลาย ที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์

ผู้สื่อข่าวเดินทางไปที่ กลุ่มทอผ้ามัดหมี่บ้านโคกข่า หมู่ 8 ต.บ้านโปร่ง อ.ศรีธาตุ จ.อุดรธานี ผลิตภัณฑ์โอทอประดับ 4 ดาวของ จ.อุดรธานี พบ น.ส.สนธยา วงษ์หนองแวง ประธานกลุ่มทอผ้า นางถ่ำ ไชยคำ วิทยากรประจำกลุ่ม (ปราชญ์หมู่บ้าน) นำสมาชิกย้อมผ้าจากสีธรรมชาติ เปลือกไม้ ดอกไม้ ผัก ผลไม้ และพัฒนาเป็นการย้อมสีด้วยสมุนไพร โดยมี น.ส.กนกกาญจน์ ศิริแฝง นักพัฒนาชุมชนชำนาญการ อบต.บ้านโปร่ง เป็นผู้แนะนำ ดูแล และให้การสนับสนุน

น.ส.สนธยา เล่าว่า ในอดีตชาวบ้านโคกข่า และหลายหมู่บ้านใน ต.บ้านโปร่ง ทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามใช้ในชีวิตประจำวัน เมื่อ 10 ปีก่อน ได้ตั้งกลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมคราม นำไปจำหน่ายภายในจังหวัดอุดรธานี เป็นรายได้นอกฤดูทำนาและเมื่อ 3 ปีก่อน มีนักพัฒนาชุมชน เข้ามา แนะนำ การย้อมผ้าด้วยสีธรรมชาติ จากเปลือกไม้ ดอกไม้ ผลไม้ โดยมีนางถ่ำ ปราชญ์ชาวบ้าน เคยผ่านการฝึกอบรมจากศูนย์ศิลปาชีพ เป็นวิทยากร ทำให้ผ้าเป็นที่นิยมและขายได้มากขึ้น จนมีสมาชิกมากถึง 120 คน

น.ส.กนกกาญจน์ นักพัฒนาชุมชนชำนาญการ อบต.บ้านโปร่ง เปิดเผยว่า เมื่อเข้ามาส่งเสริมกลุ่มทอผ้าครั้งแรก ก็รู้ว่าปราชญ์ชาวบ้าน มีความชำนาญ จึงร่วมพัฒนาเรื่องย้อมผ้าสีธรรมชาติจาก เปลือกไม้ ดอกไม้ ผลไม้ หมักโคลนให้ผ้านุ่ม ให้สีสดคงทน ตนจะคิด ส่วนปราชญ์ชาวบ้านจะลงมือทำ หลังได้ผลผลิต ก็หาตลาดจำหน่าย ทำให้กลุ่มทอผ้ามัดหมี่ย้อมครามบ้านโคกข่า มีผ้าหลากสี และต่อยอดด้วยการแปรรูปเป็นเสื้อ กระโปรง กระเป๋าเงิน กระเป๋าเป้ กระเป๋าถือสตรี ผ้าคลุมไหล่ ผ้าพันคอ มีลูกค้าสั่งซื้อจำนวนมากจนเพื่อเป็นของฝาก มีรายได้เฉลี่ยคนเดือนละ 5,000 บาท ต่อเดือน

จากนั้นได้ต่อยอดเป็นการย้อมสีจากสมุนไพร เช่น ตะไคร้หอม ขมิ้น ขิง ข่า กระชาย มะเกลือ มะขามเปียก มะกอก มังคุด ลูกยอ สมอ ใบเตย ใบฝรั่ง ปลีกล้วย เปลือกและใบสะเดา ปราชญ์ชาวบ้านจะนำไปทดลอง ซึ่งได้สีออกมาสวยงามเป็นธรรมชาติมาก เมื่อนำมาสวมใส่จะทำให้ผิวพรรณผุดผ่อง เมื่อใช้สมุนไพรจำนวนมากสีจะเข้มขึ้น จะไล่เรียงสีจากอ่อนถึงเข้ม นอกจากนี้ยังทำให้ผ้าสีเข้มด้วยการหมักน้ำสนิมเหล็ก และหมักโคลนให้อ่อนนุ่ม การเก็บผ้าย้อมสีธรรมชาติและสีสมุนไพรนานๆ ยิ่งจะทำให้สีเข้มสวยขึ้น ทั้งนี้ยังได้นำการทอผ้ามัดหมี่ย้อมคราม และย้อมสีธรรมชาติจากเปลือกไม้ และสีจากสมุนไพร เข้าไปบรรจุหลักสูตรในโรงเรียน ให้กลุ่มทอผ้าเข้าไปสอนเด็กนักเรียนได้มีความรู้ เพื่อสืบสานการทอผ้าไม่ให้สูญหาย ขณะนี้มีลูกค้าจากต่างประเทศสั่งผ้าคลุมไหล่และผ้าขาวม้า มาจำนวนมาก ต้องเร่งการผลิต โดยสมุนไพรจะมีตามฤดูกาล จึงต้องเก็บไว้ในช่องฟรีส เพื่อนำมาใช้ตลอดทั้งปี ซึ่งกำลังขอเป็นสินค้าโอทอป 5 ดาวจังหวัดอุดรธานี