แหล่งเรียนรู้ชุมชน

สวนสมุนไพรกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จังหวัดจันทบุรี

ตามพระราชบัญญัติผลิตภัณฑ์สมุนไพร พ.ศ. 2562 ให้ความหมายของสมุนไพรโดยหมายถึง ผลผลิตธรรมชาติที่ได้จากพืช สัตย์ จุลชีพ หรือแร่

ที่ใช้ผสมปรุงหรือแปรสภาพเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรสมุนไพร สมุนไพรเป็นทางเลือกในการรักษาและป้องกันโรค ทั้งในรูปแบบของยาและผลิตภัณฑ์อาหารเสริม

ที่เป็นกระแสนิยมของคนทั่วไปในปัจจุบัน บางคนคิดว่าสมุนไพรเป็นเพียงพืชหรือต้นไม้ที่มาจากธรรมชาติเท่านั้น ทำให้รู้สึกปลอดภัยในการเลือกใช้

ทำให้พบปัญหาจากการนำสมุนไพรมาใช้อย่างไม่ถูกต้องหรือไม่ถูกวิธี จนทำให้เกิดโทษต่อตัวของผู้ใช้ได้

สวนสมุนไพรกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จังหวัดจันทบุรี ตั้งอยู่ที่ ตำบลอ่างคีรี อำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี จัดตั้งขึ้นตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2486 มีพื้นที่รวม 140 ไร่ 53 ตารางวา แบ่งเป็นพื้นที่ปฏิบัติการและพื้นที่ป่าอนุรักษ์ รวบรวมอนุรักษ์พันธุ์พืชสมุนไพรจำนวนมากกว่า 500 ชนิด ขยายพันธุ์พืชสมุนไพร ทดลองปลูกพืชสมุนไพรเศรษฐกิจ
ผลิตกล้าไม้เพื่อสนับสนุนการปลูกสมุนไพร ได้จัดสร้างโรงล้าง อบ ตากสมุนไพร ทั้งที่ใช้พลังงานแสงอาทิตย์และพลังงานไฟฟ้า สำหรับเตรียมสมุนไพรเพื่อใช้ในการศึกษาวิจัย
เป็นแหล่งศึกษาดูงานด้านการเพาะปลูกสมุนไพร ได้รับการจัดให้เป็นสวนสมุนไพรที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดจันทบุรี และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ประจำจังหวัดจันทบุรี
การจัดตั้งสวนสมุนไพรกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จังหวัดจันทบุรี เริ่มจาก ในปี พ.ศ. 2486 นายแพทย์เฉลิม พรมมาส อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ในขณะนั้น เห็นความสำคัญ
ของสวนสมุนไพรที่จะเป็นแหล่งวัตถุดิบสำหรับงานวิจัย หรือใช้เป็นยา ในยามที่ประเทศเกิดวิกฤต ขาดแคลนยา จึงดำริให้จัดตั้งสวนสมุนไพรขึ้นอีกแห่งในบริเวณ ตำบลอ่างคีรี
อำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี

ภารกิจหลัก

1. เพื่อศึกษาวิจัยด้านการเพาะปลูกขยายพันธุ์พืชสมุนไพร

2. เพื่อเป็นแหล่งวัตถุดิบสมุนไพรสำหรับใช้ในการศึกษาวิจัย

3. เป็นแหล่งอนุรักษ์พันธุ์พืชสมุนไพรนานาชนิด

4. เพื่อปรับปรุงคุณภาพของสมุนไพรให้ดียิ่งขึ้น เพื่อยกระดับสมุนไพรไทย

สมุนไพรที่น่าสนใจในสวนสมุนไพรกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ จังหวัดจันทบุรี

ได้แก่ กระทิง กระวาน กานพลู กำลังเสือโคร่ง จันทน์เทศ ชิงชี่ เท้ายายม่อม เทียนดำหลวง ปลาไหลเผือก พุงทะลาย มะขาม มะคำดีควาย มะเดื่อชุมพร มะหาด ไม้เท้ายายม่อม ย่านางแดง รงทอง เร่ว ลำดวน ว่านเพชรหึง ส้มแขก สมอไทย สมอพิเภก เป็นต้น

โรงล้าง อบ ตาก เป็นอาคารเตรียมวัตถุดิบสมุนไพร ก่อนการนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ทั้งการศึกษาวิจัย และการปรับปรุงคุณภาพของพืชสมุนไพร

สมุนไพรมีสืบทอดกันมาเป็นเวลายาวนาน ถือได้ว่าเป็นภูมิปัญญาจากอดีตจนถึงปัจจุบันก็ว่าได้ เมื่อยามที่เราอยู่ห่างไกลแพทย์ หรือโรงพยาบาล
หรือเมื่อไปอยู่สถานที่ไกล ๆ สามารถนำสมุนไพรเหล่านี้มาใช้ประโยชน์ได้ พืชพันธุ์ไม้ต่าง ๆ ที่มีอยู่นั้น มีสรรพคุณทางยาที่แตกต่างกันออกไป เพียงแต่ว่าเราจะมีการศึกษา
และทดลองใช้มากน้อยเพียงใด ไม่น่าเชื่อว่าพืชพันธุ์บางอย่างมีสรรพคุณที่ดีเยี่ยมในการเยียวยารักษาอาการของโรคที่เกิดกับร่างกายได้อย่างน่าประหลาดใจ และสามารถรักษา
ได้อย่างดี ทำให้ผู้ป่วยมีการทุเลาเบาบางลง สิ่งเหล่านี้จึงน่าสนใจ และควรศึกษาเอาไว้เพื่อประโยชน์แก่ตนเอง และเพื่อสืบทอดแด่คนรุ่นหลังสืบไ